خانواده درمانی
این مقاله پژوهشی به تمامی سوالات شما در زمینه تعریف خانواده درمانی پاسخ می دهد.
هدف از خانواده درمانی چیست؟
هدف از خانواده درمانی: کمک به اعضای خانواده در شناسایی و درک بهتر تاثیر رفتارهای خاص بر روی سایر افراد می باشد.
در واقع خانواده درمانی کمک می کند که اعضای خانواده روش های جدیدی را در مورد ارتباط با سایر افراد و حل اختلافات، یاد بگیرند و همچنین این روش درمانی یک سری راه های ارتباطی جدیدی را مابین اعضای خانواده ایجاد می کند.
انواع مختلف خانواده درمانی چه روش هایی می باشند؟
یک سری روش های مشاوره ای وجود دارند که برای تعریف خانواده درمانی مورد استفاده قرار می گیرد و عبارتند از:
۱-ساختار درمانی در تعریف خانواده درمانی
ساختار درمانی روشی است که توسط سالوادور مینوچین[۱] معرفی شده است. تمرکز این روش درمانی بر روی پنج اصل خاص می باشد.
پنج اصل خاص مربوط به ساختار درمانی عبارتند از:
درمانگر ساختاری به جای تمرکز بر روی وضعیت روانی افراد، بر روی تعاملات و بر هم کنش های بین فردی متمرکز می شود و یک ماتریس هویت (تعریف: ماتریکس هویت بر مبنای تعاملات شخصی در داخل خانواده به صورت زوج زوج می باشد ) تشکیل می دهد. ساختار خانواده که بر مبنای تعاملات اجتماعی بین تک تک اعضا می باشد.
در واقع ساختار خانواده ی خوب، ساختاری است که دارای عملکرد خوب بر مبنای نحوه واکنش و توسعه خانواده و بر اساس نیازهای خانواده باشد. درمانگر خانواده، به خانواده برای رشد یافتن فراتر از محدودیت های مربوط به الگوهای رشد و توسعه یافتن به عنوان یک نهاد کمک می کند.
لذا ۵ اصل ساختار درمانی شامل:
- وضعیت روانی تک تک اعضای خانواده
- تعاملات بین فردی بر اساس ماتریس هویت
- تشکیل ساختار خانواده بر اساس تعامل اجتماعی
- توسعه خانواده و پاسخگویی به نیاز اعضای خانواده
- در نظر گرفتن الگوهای رشد خانواده به عنوان یک نهاد (یا یک کل منسجم)
۲-روش درمان استراتژیک [۲] در تعریف خانواده درمانی
خانواده درمانی استراتژیک نظریه ای می باشد که از ترکیب یک سری روش های روان درمانی به دست آمده است. پنج بخش مختلف مربوط به روش درمان استراتژیک شامل: یک مرحله اجتماعی ابتدایی، مرحله مشکل، مرحله تعامل، مرحله هدف و مرحله تعیین وظیفه می باشد.
۳-روش درمان سیستماتیک [۳].
روش درمان سیستماتیک ریشه در خانواده درمانی دارد و برخی مواقع به عنوان روش درمان سیستم های خانواده شناخته می شود.
یک سری روش های درمان سیستم های خانوادگی وجود دارند که منجر به تشکیل مفهوم فعلی روش درمان سیستماتیک شده اند.
در سال های اخیر روش درمان سیستماتیک از علیت خطی فراتر رفته است و در حال حاضر مشکلات را به عنوان واقعیتی که تحت تاثیر موارد اجتماعی و زبان شناختی قرار گرفته اند، در نظر می گیرد.
۴-روایت درمانی [۴].
تفاوت روایت درمانی نسبت به سایر روش ها ماین است که فرد را تشویق می کند تا خود واقعیش باشد و از مجموعه مهارت خودش برای شناسایی مشکل و همچنین به حداقل رسانی مشکلات مربوط به زندگی روزمره استفاده کند.
ایده مربوط به روایت درمانی عبارت از این مورد می باشد که افراد یک سری داستان های شخصی را ایجاد می کنند و این داستان به آنها کمک می کند تا خودشان را بشناسند و همچنین به این نتیجه برسند که ابزارهای مناسبی برای زندگی شان در اختیار دارند.
نکته مهمی که در روایت درمانی وجود دارد عبارت از کمک کردن به فرد روایت کننده برای داشتن یک دید مشخص، رشد یافتن و حمایت شدن در زندگی خودش و راهنمایی کردن وی در مسیر زندگیش می باشد.
۵-روش درمان میان نسلی [۵].
روش درمان میان نسلی این توانایی را در اختیار درمانگران قرار می دهد تا تعاملات و بر هم کنش های موجود مابین افراد یک خانواده را در مابین نسل های مختلف بررسی کند.
مشاهدات و تحلیل های درمانگر خانواده از تعاملات موجود به درمانگر کمک می کند تا مشکل اصلی موجود در داخل گروه خانواده را مشخص کند. درمانگر علاوه بر مشکلات موجود، همچنین موقعیت های چالش زا یا استرس زای مربوط به آینده را هم مشخص می کند.
مفاهیم مربوط به روش درمان میان نسلی به صورت مکرر توسط سایر درمانگران به کار گرفته می شود تا در دوره های درمانی برگزار شده، یک دید مناسبی از مشکلات موجود به دست بیاید.
۶-ارتباط درمانی [۶].
درمان مشکلات ارتباطی یک نیاز رایج می باشد، به خصوص در رابطه با ارتباط درمانی و زمانی که مشکلات مابین زوجین ناشی از نبود ارتباط باشد. مشکلات ارتباطی مابین زوجین می تواند به دلیل تفاوت های موجود در پس زمینه های فرهنگی و یا تجربیات شخصی ایجاد شود.
سایر موقعیت هایی که می توانند منجر به ایجاد مشکلات ارتباطی شوند شامل:
- آسیب،
- رازداری،
- مشکلات سلامت روانی
- و غیره
گزینه های زیادی برای شناسایی مشکلات ارتباطی وجود دارند که می توانند مربوط به پیشرفت فردی یا دو فرد موجود در یک رابطه صمیمی و زناشویی باشند.
یک درمانگر آموزش دیده می تواند به یک فرد کمک کند تا در رابطه با بهترین استراتژی هایی که می تواند شامل بهبود مهارت ها و توانایی ارتباطی باشد، تصمیم گیری مناسبی داشته باشد.
استراتژی ها شامل گوش دادن فعال، ارتباط آزاد و ارتباط واسطه ای می باشد.
آموزش روان شناختی [۷].
روش مربوط به آموزش دادن به افراد دارای شرایط سلامت روانی و خانواده های آنها به منظور کمک به آنها برای قوی شدن و حمایت از شرایط موجود، آموزش روان شناختی نامیده می شود.
آموزش روان شناختی یک ابزار قوی در برابر بدنام سازی مربوط به شرایط سلامت روانی و افرادی می باشد که به صورت روزمره با چنین چالش هایی مواجه هستند.
آموزش روان شناختی برای چهار هدف گسترده از ذهن تعریف شده است:
- مبادله اطلاعات؛
- تجویز دارویی و حمایت درمانی؛
- آموزش و حمایت به صورت خود کمکی؛
- دسترسی به یک محیط ایمن به منظور بیان کردن احساسات درونی و خالی کردن خود
مشاوره رابطه ای[۸].
تنها مشکلات ساده و راحت موجود در زندگی شما که می توانند منجر به ایجاد استرس شوند یا یک سری محدودیت هایی را برای هر رابطه ای ایجاد کنند، صرفا مربوط به مشکلات رابطه ای نمی باشند.
سایر مشکلاتی که می توانند منجر به بروز استرس شوند شامل بیماری مزمن، نبود ارتباط موثر، تفاوت های فرهنگی، خیانت و نبود کلی اعتماد می باشد.
معمولا مشاوره ارتباطی زمانی ایجاد می شود که یک زوج تلاش می کند تا مشخص کند که آیا بر روی رفع مشکلاتشان کار کنند و به روابط مشترک ادامه دهند یا اینکه باید از رابطه موجود صرف نظر کنند.
یک سری از روش های درمانی دیگری هم وجود دارند که در این مقاله بیان نشده اند و عبارت از هدایت کردن، نظریه سیستم ها، واقعیت درمانی، جنوگرام[۹] و سایر موارد می باشند.
به منظور به دست آوردن اطلاعات بیشتر در رابطه با این روش های درمان یا روش های درمانی که در بالا لیست شده اند، با یک درمانگر خانواده مشورت کنید.
در خانواده درمانی چه کارهایی صورت می گیرد؟
خانواده درمانی استراتژیک، یک سری مشکلات خاص را شناسایی می کند. تعریف خانواده درمانی ساختاری، خانواده را به عنوان یک سیستمی از روابط، رفتارها و الگوها در نظر می گیرد.
در چند مورد از خانواده درمانی های گروهی، چند خانواده مختلف در کنار یکدیگر قرار می گیرند تا از طریق راهنمایی یک درمانگر، موارد و نکاتی را از یکدیگر یاد بگیرند.
آیا شما به مشاوره خانواده نیاز دارید؟
نکته کلیدی در به دست آوردن و حفظ کردن یک واحد خانواده که همواره به سمت جلو حرکت می کند، عبارت از توانمند بودن برای شناخت و مشخص کردن نیازهای اعضای انفرادی و ایجاد توازن مابین این نیازها و بهزیستی واحد خانواده می باشد. مشاوره خانواده یک حالت منحصر به فردی از درمان می باشد که می تواند در ترکیب و برآورده کردن این نیاز ها مفید باشد.
۳ هدف مربوط به خانواده درمانی چه مواردی می باشند؟
هدف از تعریف خانواده درمانی عبارت از کمک به اعضای خانواده برای بهبود ارتباط، حل کردن مشکلات خانوادگی، شناخت و مدیریت موقعیت های خانوادگی خاص (برای مثال، مرگ، بیماری فیزیکی یا روانی حاد یا مشکلات مربوط به کودکان و نوجوانان) و ایجاد یک عملکرد بهتر در محیط خانوادگی می باشد.
مزیت های خانواده درمانی چه مواردی می باشند؟
مزیت های خانواده درمانی عبارتند از:
- به دست آوردن یک شناخت بهتر از محدودیت های سلامتی و الگوها و فعالیت های درونی خانواده؛
- ارتباط بهبود یافته؛
- بهبود وضعیت حل مشکلات؛
- همدلی عمیق تر؛
- تضاد کاهش یافته و مهارت های بهتر در مدیریت عصبانیت
نویسنده: دکتر سارا نظری مقدم، مرکز روانشناسی مشاورانه، آخرین به روز رسانی مهر ۱۳۹۸
پی نوشت:
[۱] Salvador Minuchin
[۲] Strategic Therapy
[۳] Systemic Therapy
[۴] Narrative Therapy
[۵] Transgenerational Therapy
[۶] Communication Therapy
[۷] Psychoeducation
[۸] Relationship Counseling
[۹] genogram
سوالات متداول تعریف خانواده درمانی
1 - یک درمانگر خانواده چه کاری انجام می دهد؟
یک درمانگر خانواده به صورت گروهی یا انفرادی با اعضای یک خانواده ملاقات می کند تا در رابطه با مشکلات عاطفی بحث کند و همچنین روش درمان مناسبی را برای اختلال های روانی و تعارض های روان شناختی ارائه می دهد. یک فرد برای تبدیل شدن به یک درمانگر خانواده باید درجه ارشد را در خانواده درمانی داشته باشد و همچنین یک دوره انترن را زیر نظر یک درمانگر مجاز پشت سر گذاشته باشد.
2 - آیا خانواده درمانی تحت پوشش بیمه قرار می گیرد؟
خیر. خدمات روانشناسی متاسفانه جز پوشش خدمات درمانی در ایران نیست ولی جلسات روانپزشکی می تواند با دفترچه خدمات درمانی و تامین اجتماعی ویزیت شود و نسخه نوشته شود. سایر خدمات در کل ایران خارج از پوشش بیمه است. برخی بیمه های تکمیلی خدمات روانشناسی را پوشش می دهند و قانون موجود بیمه ها را ملزم نمی کند که در صورت پوشش دادن کل درمان، کل هزینه درمان را هم پرداخت بکنند. بسته به نوع بیمه تکمیلی بخشی یا کل هزینه داده می شود.
3 - اصول مربوط به خانواده درمانی چه مواردی هستند؟
ایجاد یک تغییر در روابط میان فردی منجر به ایجاد تغییراتی در میزان شکیبایی و تحمل فرد می شود و یا اینکه منجر به تشدید یک تغییری می شود که صورت گرفته است؛ کار درمانی بر روی تعاملات خانواده در زمان و شرایط فعلی متمرکز می شود؛ منابع و استقلال بیماران و خانواده های آنها به عنوان اهرم های درمان مورد استفاده قرار می گیرند.
4 - در مشاوره خانواده چه کارهایی صورت می گیرد؟
همانطور که از عنوان این نوع مشاوره هم مشخص می باشد، مشاوره خانواده یک نوع روش درمانی می باشد که کل خانواده را شامل می شود. ... در برخی مواقع خانواده ها می توانند تحت تاثیر اتفاقات یا تغییرات خاصی قرار بگیرند – مواردی از قبیل داغدیدگی، طلاق، نقل مکان به یک جای جدید یا از دست دادن شغل – و برای مقابله با موارد صورت گرفته به زمان نیاز داشته باشند.
5 - خانواده درمانی بر روی چه مواردی متمرکز می شود؟
خانواده درمانی که در برخی مواقع به عنوان روش درمان متمرکز بر خانواده یا روش درمان سیستم های خانواده نامیده می شود، یک نوع روش درمانی می باشد که تلاش می کند تا روابط موجود در داخل خانواده ها را به نحوی تغییر بدهد که در مقابله با طیف وسیعی از مشکلات موجود، برای آنها مفید و موثر باشد. خانواده درمانی به اعضای خانواده کمک می کند تا روش های مفیدی را برای کمک به یکدیگر پیدا کنند.
6 - مولفه های کلیدی مربوط به یک سیستم خانوادگی چه مواردی هستند؟
پنچ مولفه زیر به صورت خلاصه مهم ترین نکات مربوط به نظریه سیستم های خانواده را بیان می کنند. • مثلث های عاطفی. • تفکیک از خود. • فرآیند های طرح ریزی خانواده. • میان بر های عاطفی. • فرآیند انتقال چند نسلی.
7 - محلق شدن خانواده درمانی چیست؟
درمانگران ساختاری خانواده تلاش می کنند تا سیستم خانواده را در درمان وارد کنند یا ملحق کنند تا قواعد غیر قابل مشاهده ای را یاد بگیرند که منجر به پیشگیری از عملکرد آن می شود، روابط موجود مابین اعضای خانواده یا مابین زیر مجموعه های خانواده را طرح ریزی کنند، و در نهایت روابط غیر کاربردی موجود در خانواده را دچار اختلال کنند و باعث شوند که روابط خانوادگی در وضعیت مناسبی قرار بگیرند.
8 - روش حجاری خانواده چیست؟
یک روشی در خانواده درمانی می باشد که در آن درمانگر از یک یا چند نفر از اعضای خانواده می خواهد تا سایر اعضای خانواده (و در نهایت خودشان) را در قیاس با هم و بر اساس وضعیت اندامی، مکان، و نگرش رتبه بندی کنند تا درک افراد رتبه بندی کننده از خانواده را هم به صورت کلی و هم در رابطه با یک مورد خاص نشان بدهند. ...
9 - آیا OCD روش درمانی در واقعیت کاربرد دارد؟
واقعیت موجود در رابطه با این روش درمانی عبارت از این است که این روش در واقعیت مفید می باشد. مطالعات علمی بدون هیچ تناقضی نشان داده اند که اقدامات رفتاری و عاطفی برای درمان اضطراب، افسردگی و مشکلات سلامت روانی از قبیل OCD، حداقل به اندازه تجویز دارویی یا بیشتر از آن کارایی دارند.
10 - چرا خانواده درمانی اهمیت دارد؟
خانواده نقش مهمی در رشد عاطفی، فیزیکی و روحی ما دارد، چرا که هر فرد موجود در خانواده بر روی سایر افراد تاثیر می گذارد و همچنین تحت تاثیر آنها قرار می گیرد. ... همچنین خانواده درمانی می تواند برای رفع یک مشکل خاص مفید باشد. این روش درمانی باعث می شود که خانواده برای یک تغییر مهم در زندگی، همانند طلاق یا ازدواج مجدد، آمادگی مناسبی به دست بیاورد.
11 - هزینه خانواده درمانی کشورهای مختلف و ایران چقدر می باشد؟
بر اساس بررسی های انجام شده، هزینه بین 75 تا 200 دلار به ازای هر ساعت می باشد. در ایران،هزینه های مربوط به مشاوره خانواده و ازدواج می تواند کاملا متغیر باشد. نرخ هزینه ها مابین 90تا 200هزارتومان در هر ساعت متغیر می باشد، ولی برخی از درمانگران بر مبنای درآمد فرد درمانجو، هزینه کمتری را دریافت می کنند؛ این در حالی است که برخی از پزشکان بیمه را قبول می کنند و برخی دیگر از پزشکان از پذیرش بیمه خودداری می کنند. هزینه متوسط مربوط به مشاوره خانواده و ازدواج در حدود 120هزارتومان در هر جلسه می باشد.
ممنونم..بسیار کامل و حرفه ای
سلام من چندسال پیش با ی آقایی ازدواج کردم که یکبار ازدواج کرده بود و شکست نو زندگیش داشت و از طرفی تو زندگی قبلیش با پدرو مادرش کات بوده تو دوران بعد طلاقش بهشون وابسته شده بود جوری بود ک من بعد ازدواج یا این آقا جرات هیچ انتقادی از خانوادشو نداشتم برای اینکه کار به دعوا و مشاجره نکشه و همسرمو ب خودم وابسته کنم حدود دوسال من هیچ حرفی از کوتاهی و کارهایی ک اونا در حق من میکردن نمیگفتم تا ایشون پی ببرن ک من هیچ مشکلی با خانوادش ندارم و نمیخوام اونو از خانوادش جدا… بیشتر بخوانید
با سلام خدمت شما دوست عزیز دقت کنید که اگر شما بخواهید روابط خودتان و همسرتان را به رفتارهای دیگران ارتباط مستقیم بدهید و یکدیگر را بخاطر رفتارهای دوستان و خانواده مورد سرزنش قرار بدهید آرامش زندگی خودتان و هدفتان برای زندگی مشترک را با بحران روبرو می کنید . خانواده همسرتان جز دارایی های ایشان محسوب می شوند و نیاز است که احترام آنها حفظ شود اما اگ از موضوعی ناراحت می شوید می توانید در احترام آن را عنوان کنید و بهتر است همسرتان را وارد اینگونه بحث ها نکنید چون ایشان تنها مسئول رفتارهای خود می باشد.… بیشتر بخوانید
قصد من ترساندن نیست من میخواهم راهی پیدا کنم ک اینا متوجه اشتباهشون بشن ک محبت محبت میاره نه پول محبت میاره برادرزن همسرم تابستون سال پیش تا جایی پیش رفت ک مهریشونو گذاشتن اجرا وکلی حرفای ناشایست بهشون زد ولی در کمال ناباوری وقتی آشتی کرد امدن خونه شون کلی تحویلش کرفتن و با من ک ک همیشه احترامشونو نگهداشتم تحویلم نگرفتن ولی در صورتی ک زایمان پسرمن سر اینکه زنگ نزده بودم مادرهمسرم رسیده خونه یانه شهرستان با من قهرکردن و وقتی رفتم خونشون با من برخورد سنگینی داشتن و خیلی تبعیضهای دیگه
دوست عزیز شما می توانید حدود خود را مشخص کنید و به احترام همسرتان به خانواده ایشان احترام بگذارید و در احترام اگر ناراحتی وجود دارد بیان کنید تا دیدگاه آنها را نیز بشنوید اما دقت کنید که این موضوعات در اولویت زندگی مشترک شما اگر قرار گیرد بر زندگی مشترکتان تاثیر منفی می گذارد .
سلام همسر من متاسفانه خیلی منفی نگره و همه چیز رو سیاه میبینه با اینکه نسبت به خیلی ها اوضاع اقتصادی و اجتماعی خوبی داریم اما همش ناراحته احساس میکنه اینجا جای زندگی کردن نیست واقعا تلاش کردم که بهش کمک کنم اما خیلی روش تاثیر نداره زیادی منفیه و من نمی دونم باید چیکار کنم خودم دانشجوی ارشد روانشناسی ام اما نیاز به کمک دارم با نگاهی که همسرم به زندگی داره نه خودش از زندگی لذت میبره نه میذاره من لذت ببرم (یعنی منم نمیتونم وقتی اون عصبی و ناراحته از زندگی لذت ببرم چون خیلی دوسش دارم… بیشتر بخوانید
با سلام خدمت شما دوست عزیز
منفی نگری می تواند باعث شود که فرد نتواند موقعیت خود را با دید مثبت نگاه کند این باعث می شود که دائما از شرایط خود ابراز نارضایتی کند . م.فقیت های خود را نادیده بگیرد.
واکنش شما به این منفی نگری چیست و ایا تنها در مورد شرایط مالی این منفی نگری وجود دارد ؟
من سعی میکنم جنبه های مثبت زندگی رو بهش یادآوری کنم اما مدت تاثیرش روی همسرم خیلی کوتاهه
منفی نگریش هم در مورد مسایل مالی هم مسایل فرهنگی هم مسایل اجتماعی و اوضاع کنونی جامعه و خیلی موضاعات اجتماعی دیگه است
خیلی کودکان کار و مردمی که در فشار اقتصادین اذیتش میکنه
این مسایل منفی وجود داره و من هم منکرش نیستم اما روال عادی زندگی ما رو تحت تاثیر قرار داده و من هر چی تلاش میکنم احساس میکنم بی فایده است
خودم احساس میکنم دچار خستگی عاطفی و ذهنی شدم
دوست عزیز شما به عنوان همسر ایشان می توانید با ایشان همراه شوید اما اگر شما توجه زیادی به این موضوعات کنید باعث می شود که مانند یک چرخه این موضوع بیشتر تکرار می شود .
بهتر است با توجه به اینکه بر زندگی مشترکتان این موضوعات تاثیر گذاشته است با همسرتان صحبت کنید و برای بررسی دقیق تر به روانشناس مراجعه داشته باشید .
دقت کنید که یک روانشناس برای موفقیت در رشته خود بهتر است در اول مشکلات خود را مورد بررسی قرار بدهد تا به بیماران خود انتقال پیدا نکند.
مرسی