آیا تکنیک EMDR (حساسیت زدایی و پردازش مجدد حرکات چشم) در درمان  اختلال استرس پس از سانحه موثر است؟

حساسیت زدایی و پردازش مجدد حرکات چشم (EMDR) درمانی مؤثر و راهی برای عبور از یک رویداد استرس زاست.

حساسیت زدایی و پردازش مجدد حرکات چشم چیست؟

تکنیک EMDR (حساسیت زدایی و پردازش مجدد حرکت چشم) یک تکنیک درمانی برای حادثه های آسیب زا است که توسط روانشناسی به نام دکتر فرانسین شاپیرو توسعه یافته است. او به طور تصادفی مشاهده کرد که حرکات چشم می تواند شدت افکار مزاحم را کاهش دهد.

او یک روز در پارک قدم می زد متوجه شد که استرسش با حرکت دادن چشم به جهات مختلف کاهش می‌یابد.

تکنیک حساسیت زدایی و پردازش مجدد حرکات چشم با یادآوری یک رویداد استرس‌زا در گذشته و «برنامه‌ریزی مجدد» حافظه در پرتو یک باور مثبت و انتخابی انجام می‌شود و از حرکات سریع چشم برای تسهیل فرآیند استفاده می‌کند.

مطالعات در مورد اینکه حساسیت زدایی و پردازش مجدد حرکات چشم چه تأثیری بر انسان دارد، هنوز در حال انجام است، اما بسیاری از روانشناسان EMDR را بسیار مفید می دانند.

در تکنیک EMDR ، عناصر درمان شناختی-رفتاری (CBT) با حرکات چشم به دو طرف یا سایر اشکال تحریک ریتمیک (چپ-راست) ترکیب می شود. یکی از عناصر کلیدی حساسیت زدایی و پردازش مجدد حرکات چشم «تحریک دوگانه» است.

در طول درمان، از شما خواسته می شود که در مورد خاطرات، محرک ها و احساسات دردناک فکر یا در مورد آن صحبت کنید و همزمان با آن چشمان خود را روی انگشت متحرک درمانگر خود تمرکز کنید که در میدان دید شما به جلو و عقب حرکت می کند.

به جای انگشت درمانگر، در درمان EMDR از سایر محرک های خارجی برای حواس دیگر مانند شنوایی و لامسه هم استفاده می شود (مثلاً ضربه های متناوب دست، یا صدای زنگی که به جلو و عقب حرکت می کند).

درمان در تکنیک EMDR چگونه انجام می‌شود

هنگام یادآوری یک رویداد آسیب زا، احساسات شدید در توانایی شما برای پردازش کامل تجربه اختلال ایجاد می کند. با به یاد آوردن رویداد آسیب زا گویی آن رویداد را دوباره از سر می گذرانید زیرا تصاویر، بوها، صداها و احساسات هنوز وجود دارند و می توانند در زمان حال نیز حس شوند.

وقتی این خاطرات فعال شوند،  تأثیر منفی بر عملکرد روزانه‌تان می‌گذارند و در دیدگاه شما به جهان و نحوه ارتباط شما با دیگران اختلال ایجاد می‌کنند. درمان حساسیت زدایی و پردازش مجدد حرکات چشم مستقیماً بر مغز تأثیر می‌گذارد، خاطرات آسیب‌زا را نگه داشته و به شما امکان می‌دهد آن‌ها را برطرف کنید.

با گذشت زمان، خاطرات آزاردهنده، باورها و احساسات مرتبط با آن «هضم» می‌شوند یا از بین می‌روند و در نهایت به نقطه ای می رسید که می توانید بدون احیای مجدد احساسات می توانید به آن رویداد فکر کنید. خاطره هنوز هست، اما کمتر ناراحت کننده است.

به نظر می رسد استفاده از حرکات سریع چشم، اضطراب ناشی از حوادث را تسکین می دهد، به طوری که می توان رویداد اصلی را از منظری متفاوت تر بررسی کرد، تا حدودی شبیه تماشای فیلمی از آنچه اتفاق افتاده است.

شما می‌توانید به راه های مثبت برای بازفرستادن آسیب اصلی (پردازش مجدد) و آزادسازی احساسات منفی ذخیره شده در بدن (حساسیت زدایی) دسترسی داشته باشید.

برخی از کارشناسان خاطرنشان کرده اند که حرکات چشم در حساسیت زدایی و پردازش مجدد حرکات، شبیه به آنچه که به طور طبیعی در خواب یا REM (حرکت سریع چشم) رخ می دهد می باشد. این تکنیک به عنوان یک درمان مبتنی بر فیزیولوژی است که به فرد امکان می دهد مطالب را به روشی جدید و کمتر ناراحت کننده ببیند.

برخی دیگر بر این باورند که این درمان بخش هایی از مغز را که به عنوان مکانیزم مقابله ای «خاموش» شده بودند، دوباره فعال می کند. به این ترتیب، سازماندهی مجدد شناختی صورت گرفته و به احساسات منفی و دردناک اجازه می‌دهد تا جای خود را به احساسات قوی‌تر و حل‌شده‌تر بدهند.

در دام خاطرات: حوادث چگونه می توانند زندگی شما را تحت تأثیر قرار دهد

فرانسین شاپیرو، خالق درمان EMDR، از مثال یک بازمانده از تجاوز جنسی استفاده می کند تا نشان دهد که چگونه افراد می توانند در حوادث گیر کنند.

اگرچه زنی که مورد تجاوز جنسی قرار گرفته، از نظر فکری می داند که مقصر نیست، اما همچنان درباره حمله احساس گناه و شرم می کند. خاطره او از تجاوز برای همیشه تحت تأثیر این احساسات قرار می گیرد، زیرا او به طور کامل آن ها را کشف یا با آن ها روبه‌رو نشده است.

شاپیرو معتقد است که با گذشت زمان، هنگامی که فرد در مورد آسیب فکر می کند، یا زمانی که توسط موقعیت های مشابه تحریک می شود، احساس می کند که رویداد دوباره رخ می دهد یا ممکن است عواطف و احساسات فیزیکی قوی را تجربه کند.

کمک به فرد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه

کمک به فرد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه

۸ مرحله درمان تکنیک EMDR

فازهای ۱-۳

تکنیک حساسیت زدایی و پردازش مجدد حرکات چشم اغلب به افراد کمک می کند تا خیلی سریع احساس بهتری داشته باشند، اما مهم است که در کل فرآیند ۸ مرحله ای، با یک درمانگر واجد شرایط حساسیت زدایی و پردازش مجدد حرکات چشم کار کنید تا از سودمندترین و ماندگارترین نتایج اطمینان حاصل کنید.

مرحله ۱: تاریخچه و برنامه ریزی درمان

اگر درمان حساسیت زدایی و پردازش مجدد حرکات چشم را انتخاب کنید، اولین جلسه شما احتمالاً شامل گرفتن سابقه درمان توسط درمانگر خواهد بود. احتمالاً درمانگر از شما در مورد مشکلات، رفتارها و ترس هایی که به شما وارد شده، می پرسد.

با این حال، یک تفاوت بین حساسیت زدایی و پردازش مجدد حرکات چشم و بسیاری از درمان‌های دیگر این است که از شما خواسته نمی‌شود درباره رویداد آسیب‌زا با جزئیات صحبت کنید. عواطف و احساسات فیزیکی پیرامون رویداد مهم هستند، نه جزئیات مربوط به خود رویداد.

هنگامی که درمانگر بر اساس این ارزیابی اولیه یک برنامه درمانی برای شما تهیه کرد، فرآیند حساسیت زدایی و پردازش مجدد حرکات چشم آغاز می شود.

مرحله ۲ : آماده سازی

در مرحله آماده سازی درمانگر به شما تکنیک های خودمراقبتی را آموزش می دهد تا بتوانید احساسات شدیدی را که ممکن است در طول جلسات یا بین جلسات ایجاد شود، کنترل کنید. درمان حساسیت زدایی و پردازش مجدد حرکات چشم تأکید زیادی بر خودمراقبتی دارد.

این مرحله همچنین برای ایجاد حس اعتماد به درمانگر مهم است. درمانگران تئوری حساسیت زدایی و پردازش مجدد حرکات چشم را با جزئیات بیشتری برایتان توضیح خواهند داد و در مورد آنچه می توانید در جلسات بعدی انتظار داشته باشید صحبت خواهند کرد.

مرحله ۳ : ارزیابی

مرحله ۳ زمینه را برای جلسات درمانی حساسیت زدایی و پردازش مجدد حرکات چشم فراهم می کند. در مرحله ارزیابی، درمانگر از شما می خواهد که سه چیز را شناسایی کنید:

  1. صحنه یا تصویر خاصی که به بهترین وجه نشان دهنده رویداد آسیب زاست. احتمالاً قبلاً در اولین جلسه خود درباره رویداد مورد نظر خود صحبت کرده اید.
  2. یک باور منفی در مورد خودتان که با رویداد آسیب زا مرتبط است (مثلاً «من درمانده هستم»، «من بی ارزش هستم»، «من آدم بدی هستم»).
  3. یک باور مثبت که ترجیح می دهید در مورد خودتان باور داشته باشید. این باور مثبت باید آنچه را که در زمان حال مناسب است منعکس کند. به عنوان مثال، شاید شما از یک حمله جان سالم به در برده اید، با این باور منفی بعدی: «من در خطر هستم.» شما آن را با این باور مثبت جایگزین می کنید: «من اکنون در امنیت هستم.»

هنگامی که تصویر بصری و باورهای منفی و مثبت شناسایی شد، از شما خواسته می‌شود که در مقیاس اعتبار شناخت (VOC)  ۱-۷ ارزیابی کنید (که ۱ کاملاً غلط است و ۷ کاملاً درست).

همچنین از شما خواسته می‌شود که احساسات آزاردهنده‌ای را که هنگام تمرکز روی تصویر بصری احساس می‌کنید، توصیف کنید و شدت آن‌ها را بر اساس مقیاس واحدهای ذهنی اختلال (SUD) که ۱۱ درجه‌ای می باشد ارزیابی کنید.

(از ۰ به این معنی که اصلاً احساس ناراحت‌کننده ندارید و ۱۱ به این معنی که بدترین احساسی است که تا به حال داشته اید).

علاوه بر این به شما گفته می شود که مکان هایی از بدن خود را شناسایی کنید که هنگام فکر کردن به ضربه، در آن ها احساس فیزیکی دارید.

مراحل ۴-۶ پردازش حادثه

هنگامی که سه مرحله اول درمان حساسیت زدایی و پردازش مجدد حرکات چشم را تکمیل کردید، کار پردازش حادثه آغاز می شود.

در مراحل ۴-۶، درمانگر به شما کمک می‌کند تصویر هدف خود را به خاطر بیاورید در حالی که شما را از طریق یک سری حرکات سریع چشم (یا حرکات متناوب صوتی یا تحریک لمسی دوطرفه و یا ترکیبی از آن ها) هدایت می‌کند.

با تقسیم توجه خود میان تصویر درونی که روی آن تمرکز می‌کنید و محرک‌های بیرونی (انگشت متحرک درمانگرتان)، در حالی که در زمان حال قرار دارید، خاطرۀ آزاردهنده را تجربه می‌کنید و می‌توانید آسیب را پردازش کرده و دوباره چارچوب‌بندی کنید.

درمانگر حساسیت زدایی و پردازش مجدد حرکات چشم، همچنین شدت علائم شما را بین جلسات نظارت خواهد کرد تا از پیشرفت و حفظ آن اطمینان حاصل کند. در درمان EMDR، پردازش مجدد یک تروما به طور کلی طی سه جلسه انجام می شود. اگر درمان بیشتر طول بکشد، باید در طول مدت آن بهبودی را مشاهده کنید.

تکنیک حساسیت زدایی

مرحله ۴ : حساسیت زدایی

در طول مرحله تکنیک EMDR شما به تمام باورهای منفی و احساسات آزاردهنده و احساسات بدنی توجه خواهید کرد که هنگام تمرکز بر روی تصویر هدفتان ظاهر می شوند، در حالی که با چشمان خود حرکت انگشت درمانگر خود را به جلو و عقب دنبال می کنید.

از شما خواسته می‌شود که تمام واکنش‌های خود را یادداشت کنید (خوب، بد یا خنثی) از جمله بینش‌ها، تداعی‌ها یا احساسات جدیدی که تجربه می‌کنید.

پس از هر مجموعه از حرکات سریع چشم، درمانگر با شما گفتگو می‌کند و میزان تنش شما را در مورد تصویر مورد نظر ارزیابی می کند. در طول این فرآیند، شما به «هضم» یا پردازش احساسات، تصاویر و باورهایی که در رابطه با هدف آسیب رخ می دهد، ادامه خواهید داد.

مرحله حساسیت زدایی تا زمانی ادامه می یابد که سطح پریشانی شما، همانطور که با مقیاس SUD اندازه گیری می شود، به ۰ یا ۱ کاهش یابد.

مرحله ۵ : تمرکز

در مرحله تمرکز، از شما خواسته می شود که روی باور مثبتی که شناسایی کرده اید تمرکز کنید تا آن را جایگزین باور منفی قدیمی خود در مورد آسیب کنید.

مانند مرحله ۴، شما همزمان با دنبال کردن انگشت درمانگر خود با چشم، روی این تصویر ذهنی تمرکز خواهید کرد و هدف این است که باور مثبت را آن قدر تقویت کنید که آن را کاملاً بپذیرید.

پس از هر مجموعه از حرکات سریع چشم، درمانگر از شما می‌خواهد که به باور مثبت در مقیاس ۷ درجه‌ای VOC امتیاز دهید. این کار به درمانگر معیارهای مشخصی از نحوه پیشرفت شما می‌دهد. مرحله تمرکز زمانی کامل می شود که بتوانید باور مثبت را در سطح ۷ بپذیرید.

تکنیک حساسیت زدایی و پردازش مجدد حرکات چشم از این لحاظ منحصر به فرد است که به سرعت باورهای جدید در مورد خود و تفسیرهای آسیب را جایگزین باورهای قدیمی می‌کند. اغلب اتفاقات جدیدی پدیدار می شوند که قبلا هرگز در نظر گرفته نشده بودند.

این بینش های جدید می توانند به عنوان نقطه شروع برای مجموعه بعدی حرکات چشم مورد استفاده قرار گیرند و به طور مداوم به شما کمک کنند تا آسیب را به روش های سالم تر و قابل کنترل تر پردازش کنید.

مرحله ۶ : مرور بدن

پس از جایگزینی باورهای منفی پیرامون حوادث با باورهای سالم تر و مثبت، مرحله بعدی تمرکز بر هر گونه احساس جسمی طولانی مدت است. درمانگر از شما می‌خواهد در حالی که بدن خود را از سر تا پا مرور می‌کنید به دنبال تنش باقی مانده بگردید و به هدف اصلی خود فکر کنید.

سپس هرگونه تنش بدنی یا احساسات جسمی ناراحت کننده آن قدر با تحریک دو طرفه هدف قرار می گیرد تا برطرف شود.

به گفته نظریه پردازان EMDR، «باورهای مثبت به خود مهم هستند، اما باید آن ها را در لایه‌ای عمیق تر از سطح فکری باور کرد.» فاز ۶ زمانی موفقیت آمیز تلقی می شود که بتوانید بدون احساس تنش در مورد هدف اصلی فکر یا درباره آن صحبت کنید.