فوبیا باکتری

داستان

• هانیه ۲۳ ساله، متولد مشهد و دانشجوی ترم دوم کارشناسی ارشد رشته مدیریت بازرگانی می باشد. او دوره کارشناسی خود را در دانشگاه فردوسی مشهد و در واقع در شهر خود گذرانده است اما در حال حاضر در دانشگاه تهران پذیرفته شده است و مجبور شده است که از شهر و منزل خود دور شود و در خوابگاه سکونت کند.
• هرکس مدت زمان کوتاهی را با هانیه بگذراند به سرعت متوجه می شود که هانیه به شدت ترس از آلودگی دارد. او مطالعات زیادی در مورد میکروب و باکتری ها دارد و مدام خود را در معرض اطلاعات و اخبار مربوط به باکتری ها قرار می دهد و همیشه دل مشغول این است که مبادا به دلیل سهل انگاری، باکتری یا ویروسی وارد بدنش شود و او را آلوده و مریض کند.

هانیه به دلیل تفکراتی که دارد معمولا از حضور در مکان های عمومی اجتناب می کند و خانه خودشان را به هر جای دیگری ترجیح می دهد. هانیه می گوید تا زمانی که در شهر و خانه خود سکونت داشته زندگی نسبتا راحتی داشته چون اعضای خانواده نیز طبق اصول او زندگی می کرده اند و منزل شخصی آن ها مامن امن او محسوب می شده.

اما مشکل او از وقتی شروع شده که در دانشگاه تهران پذیرفته شده، در واقع یکی از آرزوهای او تحصیل در دانشگاه تهران بوده و زمانی که در این دانشگاه پذیرفته شده گویی به تمام آرزوهای خود رسیده اما او هیچگاه به زندگی در خوابگاه فکر نکرده بود. در واقع چنین تصور می کرد که در خوابگاه نیز دیگران می توانند طبق اصول او رفتار و زندگی کنند ولی با ورود به خوابگاه و شروع زندگی دانشجویی تمام تصوراتش به هم ریخت.

او به سختی می توانست از سرویس های بهداشتی و حمام خوابگاه استفاده کند، از نظر او هم اتاقی هایش به هیچ عنوان به سلامت و بهداشتتان اهمیت نمی دهند و طوری رفتار می کنند که منجر به آلوده شدن تمام اتاق می شوند. برای هانیه زجر آور بود که مشاهده کند هم اتاقی اش با لباس بیرون داخل اتاق قدم بزند و بنشیند،

وقتی چنین چیزی را مشاهده می کرد تصور می کرد در حال حاضر تمام اتاق آلوده به میکروب و ویروس شده اند. با اینکه او تا حد امکان وسایلش را از اعضای اتاق جدا کرده بود اما با اینحال وسایلی مثل یخچال، رخت آویز و غیره از جمله وسایل مشترک بودند که هانیه برای استفاده کردن از آن ها به شدت مشکل داشت. او بارها بر سر این مسائل با هم اتاقی هایش به مشکل خورده بود و چندین بار با آن ها بحث کرده بود.

اما یک ترمی که او گذرانده بود برایش ترم وحشتناک و غیر قابل تحملی بود و همین چالش ها و درگیری هایی که هانیه در خوابگاه با هم اتاقی هایش داشت باعث شده بود که هانیه نتواند تمرکز کافی را روی دروسش داشته باشد و به همین دلیل مشروط شده بود. در حال حاضر که شروع ترم جدید بود و در واقع هانیه ترم ۲ را شروع می کرد به شدت دچار احساس درماندگی شده بود و از شروع ترم و ادامه دادن این روند زندگی در خوابگاه به شدت هراس داشت.

او شرایط اجاره منزل شخصی را نداشت و تنها دو راه را در مقابل خود می دید یا باید انصراف می داد یا اینکه زندگی در خوابگاه را تحمل می کرد اما هر دوی این راهکارها، برای هانیه زجر آور بود چون او تلاش های بسیاری برای قبولی در دانشگاه تهران کرده بود و انصراف از دانشگاه او را از اهدافش دور می کرد، از طرفی زندگی درخوابگاه مانعی برای پیشرفت او بود.

به همین دلیل تصمیم گرفته بود که به روانشناس مراجعه کند و به دنبال حل مشکلش برود، البته او هیچگاه فکر نمی کرد که تفکراتش مشکلی داشته باشد اما او می گوید که روزی هم اتاقی اش او را دیوانه خطاب کرده و به او گفته که او نیاز به درمان دارد، شنیدن این حرف از جانب هم اتاقی هانیه اگر چه نوعی توهین تلقی می شد و باعث شده بود که هانیه به شدت آزرده خاطر شود اما سبب شده بود که هانیه به فکر فرو برود و تصمیم بگیرد با یک روانشناس صحبت کند.

داستانی را که مطالعه کردید نمونه بارزی از فرد مبتلا به فوبیای باکتری بود. در زیر به بخشی از علائم رفتاری افراد مبتلا به فوبی باکتری اشاره می کنیم:

• افراد مبتلا به فوبیا باکتری بیش از حد به شستن دست ها و تمیز کردن محیط اطراف خود می پردازند.
• این افراد تا جای ممکن از حضور در اجتماعات خودداری می کنند.
• استفاده از وسایل نقلیه عمومی برای این افراد خوشایند نیست.
• لمس شدن توسط دیگران برایشان آزاردهنده است.
• غذا خوردن در رستوران را دوست ندارند مگر اینکه نسبت به تمیزی یک رستوران اطمینان کامل داشته باشند اما ترجیح شان خوردن غذایی است که یا خودشان یا یکی از اعضای مورد اعتماد خانواده شان درست کرده باشد.
• لباس های خود را مکررا تعویض می کنند چون معتقدند که به سرعت لباس ها آلوده می شوند.
• لمس کردن سطوح و دستگیره های در احساس بدی را به آن ها منتقل می کنند.

همانطور که گفتیم چنین تجربه هایی اصلا برای اینگونه افراد خوشایند نیست و در صورتی که مجبور به قرار گرفتن در چنین شرایط یا موقعیت هایی باشند به شدت دچار اضطراب می شوند و ممکن است حتی علائم پنیک را تجربه کنند. علائمی مثل:

افزایش ضربان قلب و تعریق شدید، تند شدن تعداد دم و بازدم و درد قفسه سینه و دشوار شدن تنفس، سرگیجه، حالت تهوع، خشک شدن آب دهان، مور مور شدن، تنش عضلانی و غیره.

آن ها وحشت و ترس شدیدی از میکروب ها دارند و در صورت مواجه شدن با میکروب ها نمی توانند نگرانی خود را کنترل کنند و به صورت طولانی مدت به میکروب ها و باکتری ها فکر می کنند. ذهن این افراد بسیار فاجعه سازی می کند، به این صورت که برخی از افراد مبتلا به این اختلال تصور می کنند که حتی ناچیزترین ذره میکروب می تواند منجر به آلوده شدن بخش زیادی از محیط شود.

بنابراین علائم تشخیصی فوبیا باکتری موارد زیر را شامل می شود:

• فرد در مواجهه با آلودگی دچار ترس شدید و اضطراب می شود
• این اضطراب و ترس و تنش همیشگی است و در هربار مواجهه با آلودگی بروز پیدا می کند.
• برای فرار از مواجهه با آلودگی و باکتری به شدت و فعالانه تلاش می کند.
• ترس فرد از باکتری و آلودگی خیلی بیشتر از تهدید و خطر واقعی است.
• تحت تاثیر ترس ها و دل مشغولی هایی که فرد نسبت به باکتری و آلودگی دارد زندگی او به شدت مختل شده است و در بسیاری از جنبه های زندگی مثل فعالیت های شغلی، تحصیلی و روابط اجتماعی دچار افت شدید عملکرد شده است.

چه عواملی سبب ساز بروز فوبیای باکتری در فرد می شوند؟

فوبیا باکتری، هم می تواند در اثر تجربیات منفی دوران کودکی بروز پیدا کند هم اینکه تجربیات دوران بزرگسالی می توانند باعث بروز این اختلال شوند. همچنین عوامل ژنتیکی (داشتن سابقه خانوادگی این اختلال) و عوامل زیستی ( تغییرات خاص در شیمی و عملکرد مغز) نیز می توانند در بروز این اختلال نقش داشته باشند.

یادگیری هم می تواند تاثیر زیادی در بروز این اختلال داشته باشد، به وفور مشاهده می شود که افرادی که در خانواده هایی زندگی می کنند که ترس شدیدی از میکروب دارند، تحت تاثیر خانواده شان مبتلا به چنین اختلالی می شوند.

فوبیای باکتری چه خطراتی می تواند برای جسم انسان داشته باشد؟

علاوه بر اینکه اضطراب و استرس ناشی از فوبیا باکتری سبب نقص سیستم ایمنی بدن می شود فوبیای باکتری سبب می شود که فرد با تمیز کردن و ضد عفونی مداوم سطوح و اطراف خود باکتری هایی را که حتی ممکن است برای بدن مفید باشند را از بین ببرند و همین امر سبب می شوند که بدن این افراد نسبت به ورود هر ویروس یا باکتری حتی جزیی و کم خطر واکنش نشان دهد و مستعد ابتلا به آسم، آلرژی و دیگر بیماری های مرتبط با ایمنی بدن باشند.