مهارت کنترل خشم
خشم چیست؟
خشم یک احساس طبیعی درونی است که در واکنش به ناکامی های موقعیتی بروز پیدا می کند و از تحریک خفیف تا خشم و غضب شدید متنوع است.
تجربه احساس خشم در همه افراد طبیعی است و بخشی از زندگی ماست، که البته ابراز آن مانند دیگر هیجانات مزیت ها و معایبی دارد.
یک مزیت مهم خشم این است که به فرد هشدار می دهد که شرایط آنطور که لازم است پیش نمی رود و نیاز است برای تغییر آن کاری کرد، بنابراین خشم به خودی خود احساس و هیجان بدی نیست بلکه چگونگی بروز و بیان آن می تواند این احساس را خطرناک کند و اگر به کرات و با شدت اتفاق بیفتد، یعنی نحوه ابراز آن توسط فرد مناسب نباشد، می تواند مشکل ساز شود.
مهارت کنترل خشم و عوامل موثر بر خشمگین شدن انسان
موارد مختلفی می توانند سبب ایجاد خشم در ما شوند. به طور کلی هرچیزی که باعث شود شما از هدفتان دورتر شوید و یا سبب به هم ریختگی نقشه ذهنی شما از انتظارتان نسبت به موقعیت شود می تواند سبب احساس خشم در شما شود.
رویدادهای درونی و بیرونی مختلف می توانند سبب ایجاد خشم در افراد افراد شود.
نرسیدن به چیزهایی که مد نظرمان است، تحقیر شدن یا مورد حمله قرار گرفتن یا به طور کلی روابط میان فردی آشفته و پرچالش، شرایط نامساعد محیطی مثل سروصدای زیاد، گرما یا سرمای شدید، گیر کردن در ترافیک از جمله مواردی هستند که می توانند موجب خشمگین شدنمان شوند (رویدادهای بیرونی).
گاهی اوقات نیز برداشت ها و تفسیرات نادرست ما از موقعیت که از افکار تحریف شده ما نشات می گیرند نیز می توانند سبب بروز خشم در ما شوند (رویدادهای درونی).
تفاوت خشم، پرخاشگری و خصومت چیست؟
خشم (Anger)، یک احساس است که الزاما منجر به بروز رفتار نمی شود، شما ممکن است نسبت به فرد یا موقعیتی احساس خشم داشته باشید ولی ممکن است هیچ نوع واکنش و رفتار پرخاشگرانه ای از خود نشان ندهید.
همانطور که گفتیم تجربه خشم به طور کلی تجربه بدی نیست و می تواند شما را نسبت به موانع محیطی حساس کند تا بتوانید واکنش مناسبی نشان دهید.
ولی اگر نتوانید خشمتان را به درستی بروز دهید و سعی کنید به شیوه ی نادرستی با موقعیت نامطلوب برخورد کنید و رفتاری را با هدف صدمه زدن به دیگر افراد یا اموالشان از طریق سوء استفاده کلامی، تهدید کردن یا اعمال آسیب زننده باشد می توانیم بگوییم شما رفتاری پرخاشگرانه از خود نشان داده اید، پس خشم یک هیجان است و پرخاشگری (Aggression) رفتاری نامناسب ناشی از احساس خشم است.
خصومت (Hostility)، نیز یک اصطلاح مرتبط با خشم و پرخاشگری است که شامل مجموعه ای از نگرش ها و قضاوت های حاصل از رفتارهای پرخاشگرانه می باشد.
بنابراین خصومت نگرشی است که دوست نداشتن دیگران و ارزیابی منفی دیگران را در بر می گیرد.
نشانه های بروز خشم چیست؟
-
نشانه های جسمانی
خشم مانند دیگر هیجانات با برخی از نشانه های جسمانی و فیزیولوژیکی همراه است و می تواند سبب افزایش هورمون های آدرنالین و نورادرنالین و به دنبال آن سبب افزایش ضربان قلب و بالا رفتن فشار خون شود.
نشانه هایی مثل گشاد شدن مردمک چشم، تنفس های سریع، منقبض شدن ماهیچه های بدن، لرزش صدا، تعرق شدید، درد معده، عدم توانایی در حرف زدن، داغ شدن یا سرد شدن بدن و تغییرات رنگ چهره مانند سرخ شدن پوست صورت در هنگام تجربه احساس خشم در بدن فرد بروز پیدا می کنند.
-
نشانه های شناختی
- کاهش تمرکز
- نشخوار فکری و خودگویی های منفی در مورد خود و طرف مقابل
- بزرگ نمایی
- افکار بایددار
نشانه های رفتاری
- بالا بردن صدا و فریاد زدن
- مشت کردن دست
- پرتاب کردن یا کوبیدن وسایل مختلف
آیا همه به یک صورت خشم خود را ابراز می کنند؟
نحوه ابراز خشم از سوی همگان یکسان نیست بلکه افراد به شیوه های مختلفی خشم خود را ابراز می کنند.
نحوه ابراز خشم می تواند به سه صورت منفعلانه، پرخاشگری و یا مقتدرانه باشد.
-
منفعلانه
برخی افراد در هنگام تجربه احساس خشم سعی می کنند هیجان خود را سرکوب کنند و در مقابل عوامل ناخوشایند درونی سکوت می کنند و حرفی نمی زنند و یا واکنشی نشان نمی دهند.
در واقع این افراد فقط هیجان خشم را در درون احساس می کند ولی آن را بروز نمی دهند و ممکن است دیگران هیچگاه متوجه خشمشان نشوند.
این روش، روشی نادرست است که می تواند منجر به متراکم شدن عقده های درونی در شما و به دنبال آن افزایش تنش، فشار خون و افسردگی شود وهمچنین سبب شود حق شما پایمال شود.
-
پرخاشگری
عده ای دیگر ممکن است در هنگام احساس خشم به سرعت کنترل خود را از دست بدهند و با فریاد زدن، توهین کردن و یا رفتارهای خود آسیب رسان یا آسیب زدن به دیگران خشم خود را بروز دهند یا به نوعی پرخاشگری کنند که این رفتار نیز می تواند موجب مختل شدن روابط اجتماعی و عاطفی فرد شود و همینطور موجب شود که فرد به مرور نسبت به خودش احساس ناخوشایندی داشته باشد.
-
مقتدرانه
ابراز هیجان و احساسات درونی همواره مورد تاکید متخصصان سلامت روان بوده و هست، در واقع برون ریزی هیجانی می تواند موجب افزایش سلامت روان شما شود. در مورد احساس خشم نیز همینطور است.
همانطور که گفتیم سرکوب کردن احساس خشم شیوه درستی نمی باشد و نیاز است که فرد در هنگام احساس خشم، احساسش را بروز دهد، ولی این توصیه را نباید با ابراز خشم به صورت رفتار پرخاشگرانه اشتباه بگیریم، چون رفتار پرخاشگرانه نیز می تواند موجب آسیب زدن به خود و دیگران شود.
بنابراین نیاز است که خشم خود را به صورت قاطعانه ابراز کنیم، یعنی بدون اضطراب، درکمال آرامش و بدون بی احترامی به دیگران بتوانیم احساسات خود را بیان کنیم و از پایمال شدن حق خودمان جلوگیری کنیم. در واقع نیاز است که همزمان که از حق خود دفاع می کنیم نحوه بروز خشم خود را مدیریت و کنترل کنیم.
چرا باید مهارت کنترل خشم را بیاموزیم و آن را بکار ببریم؟
افراد با یکدیگر تفاوت های زیادی دارند، از طرفی برخورد با چالش های محیطی و ارتباطی امری طبیعی در روند زندگی روز مره است و نکته دیگر اینکه افراد معمولا از اطرافیان نزدیک خود عصبی می شوند چون با آنها بیشترین ارتباط را دارند.
وقتی که شما خشمگین می شوید نه می توانید از چیزها یا افرادی که شما را عصبانی کرده اند اجتناب کنید و رها شوید چون در اینصورت در واکنش به هر احساس ناکامی باید مکان خود را تغییر دهید که این یک امر غیر ممکن است و نه می توانید آن ها را کنترل کنید، بنابراین نیاز است که یاد بگیرید خشم خود را کنترل کنید.
مهارت کنترل خشم، شامل تکنیک های مختلفی است و مجموعه ای از روش های مختلف کنترل خشم را در خود جای می دهد و نیاز است که شما بتوانید متناسب با روبدادهای خشم برانگیز خاص از آن ها استفاده کنید.