انواع مشاوره

انواع درمان های روانشناسی و مشاوره شناخته شده در سال ۲۰۲۱ و انواع مشاوره بر اساس انجمن علمی روانشناسی آمریکا و سازمان جهانی بهداشت به شرح زیر می باشد و پس از انواع مشاوره در ایران ذکر شده است:

سرفصل های این مطلب:

• انواع روانشناسی (نظامی، شغلی، مدرسه، مشاوره ای، زیستی و غیره)
• انواع درمان روانشناسی (روانکاوی، شناختی رفتاری، گشتالت، انسانگرایی و غیره)
• انواع مشاوره (مشاوره خانواده، ازدواج، درسی، شغلی، مشاوره توانبخشی و غیره)
• انواع متخصصان و مشاوران سلامت

انواع مشاوره روانشناسی و تخصص آن ها

“مشاوره” دسته بندی بسیار گسترده ای می باشد که می تواند شامل مشاوره روانشناسی، تحصیلی، خانواده، حقوقی، مشاوره و شغلی، مشاوره ژنتیک و غیره باشد.

مشاوران در مراکز مشاوره، مدارس، بیمارستان ها، مراکز توانبخشی یا در بخشهای خصوصی و کلنیک های روانشناسی فعالیت می کنند.

روانپزشک

روانپزشک پزشکی (MD یا DO) می باشد که در پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری های روانی تخصص دارد. دوره آموزشی روانپزشک با پنج سال تحصیل در دانشکده پزشکی شروع می شود و پس از یک سال کارآموزی و حداقل سه سال آموزش تخصصی به عنوان رزیدنت روانپزشکی ادامه می یابد. روانپزشک آموزش می بیند تا مشکلات سلامت روان را از سایر بیماری های زمینه ای که ممکن است با علائم روانپزشکی بروز می کند متمایز کند. آن ها همچنین اثرات بیماری روانی را بر سایر شرایط فیزیکی (مانند مشکلات قلبی یا فشار خون بالا ) و اثرات داروها بر بدن (مانند وزن ، قند خون ، فشار خون ، خواب و کلیه) را بررسی می کنند.

به عنوان پزشک، روانپزشک مجوز نوشتن نسخه را دارد. بسیاری از اختلالات روانی – مانند افسردگی، اضطراب، ADHD یا اختلال دوقطبی – را می توان به طور موثر با داروهای خاص درمان کرد. اگر با یک روانپزشک کار می کنید، بسیاری از درمان ها ممکن است بر مدیریت دارو متمرکز شوند. گاهی اوقات دارو به تنهایی برای درمان بیماری روانی کافی است. گاهی اوقات ترکیبی از دارو و روان درمانی یا مشاوره لازم است. اگر چنین باشد، روان‌پزشک ممکن است روان‌درمانی را ارائه دهد، یا روان‌پزشک ممکن است شما را به یک مشاور یا سایر متخصصان سلامت روان ارجاع دهد.

روانشناس

روانشناس با مدرک دکترا یا کارشناسی ارشد (PhD، PsyD یا EdD) متخصصی است به مطالعه ذهن و رفتار می پردازد. در دانشگاه های تحصیلات تکمیلی به روانشناسان آموزش هایی در زمینه ارزیابی و درمان اختلالات روانی و عاطفی ارائه می شود. گرایشی های روانشناسی شامل: روانشناسی عمومی، تربیت، رشد، بالینی، شخصیت و غیره دارد. پس از اتمام دوره تحصیلات تکمیلی، روانشناسی دوره کارآموزی را که خود را تکمیل می کند و به وسیله ی کارگاه های آموزشی معتبر آموزش های بیشتری در زمینه روش های درمانی، نظریه روانشناختی می بیند.

روانشناسان دارای مجوز برای انجام مشاوره، روان درمانی، انجام تست های روانشناختی، ارائه درمان برای اختلالات روانی واجد شرایط هستند.

مشاور بهداشت روان

دارای مجوز مشاور روانشناسی یک متخصص بهداشت روان است که دارای مدرک کارشناسی ارشد (MA) در روانشناسی، مشاوره یا یک رشته مرتبط است. برای دریافت مجوز، مشاور حرفه ای همچنین به دو سال سابقه کار با یک متخصص بهداشت روان واجد شرایط پس از تحصیلات تکمیلی نیاز دارد. یک مشاور سلامت روان واجد شرایط ارزیابی و درمان مشکلات روانی با ارائه مشاوره یا روان درمانی است.

مددکار اجتماعی بالینی

مددکار اجتماعی بالینی حداقل دارای مدرک کارشناسی ارشد در رشته مددکاری اجتماعی و آموزش است تا بتواند بیماری های روانی را ارزیابی و درمان کند. علاوه بر روان درمانی، مددکاران اجتماعی می توانند مدیریت پرونده و برنامه ریزی ترخیص از بیمارستان و همچنین به عنوان مدافع برای بیماران و خانواده آنها کار کنند.

پرستار روانپزشکی یا سلامت روان

برخی از پرستاران در زمینه ارائه خدمات بهداشت روانی آموزش های ویژه ای دیده اند. آنها بسته به سطح آموزش و گواهینامه خود، می توانند بیماران را از نظر بیماری روانی ارزیابی کنند و در قالب روان درمانی، درمان ارائه دهند. در برخی از ایالت ها، آنها همچنین مجوز تجویز و نظارت بر داروها را دارند، گاهی به طور مستقل و گاهی تحت نظارت پزشک. پرستاران همچنین خدمات مدیریت پرونده را ارائه می دهند و به عنوان حامیان بیمار خدمت می کنند.

روانشناسان زیستی

این روانشناسان را گاهی روانشناس زیستی یا روانشناس فیزیولوژیک می نامند. آن ها در مورد مغز و رفتار مطالعه و تحقیق می کنند و با بررسی پایه های عصبی رفتار، روانشناسان زیستی قادر به درک عوامل بیولوژیکی مختلفی هستند که ممکن است بر نحوه تفکر، احساس و عمل افراد تأثیر بگذارند.

این نوع روانشناس همچنین ممکن است چگونگی تأثیر بیماری و آسیب مغزی بر رفتار را بررسی کند. با درک بهتر اینکه چگونه افراد تحت تأثیر چنین آسیب‌ها و بیماری‌هایی قرار می‌گیرند، محققان همچنین می‌توانند راه‌های جدیدی برای پیشگیری، درمان و مدیریت بیماری‌های مغزی و تروماهای جدی پیدا کنند.

روانشناسان بالینی

روانشناسان بالینی افراد مبتلا به ناراحتی روانی و بیماری روانی را ارزیابی، تشخیص و درمان می کنند . آنها همچنین روان درمانی انجام می دهند و برنامه های درمانی را توسعه می دهند.

روانشناسان بالینی اغلب در بیمارستان ها، کلینیک های سلامت روان و مطب خصوصی کار می کنند. آن ها در انواع تکنیک های درمانی آموزش دیده اند، اما ممکن است در درمان برخی اختلالات یا کار با جمعیت های خاصی تخصص داشته باشند. به عنوان مثال، یک روانشناس بالینی ممکن است در زمینه هایی مانند درمان سوء مصرف مواد، سلامت روان کودک، سلامت روان بزرگسالان یا سلامت روان سالمندان تخصص داشته باشد.

در حالی که روانشناسان بالینی اغلب در محیط های پزشکی کار می کنند، آن ها پزشک نیستند و در بیشتر موارد نمی توانند دارو تجویز کنند.

طبق گفته انجمن روانشناسان آمریکا، روانشناسان بالینی به طور متوسط ​​سالانه ۸۰۰۰۰ دلار درآمد دارند.

روانشناسان شناختی

روانشناسان شناختی به بررسی نحوه تفکر افراد می پردازند، از جمله موضوعاتی مانند تصمیم گیری و حل مسئله. این نوع روانشناس به نحوه پردازش، یادگیری، ذخیره، شناسایی و استفاده از اطلاعات توسط مغز علاقه مند است.

روانشناسان شناختی ممکن است در محیط‌های مختلفی از جمله دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی، مراکز توانبخشی، بیمارستان‌ها، سازمان‌های دولتی و در بخش خصوصی کار کنند. متخصصان در این زمینه اغلب وظایف مختلفی مانند انجام تحقیقات و کار با بیماران را انجام می دهند.

مانند سایر زمینه های روانشناسی، روانشناسان شناختی اغلب در زمینه خاصی مانند حافظه، رشد زبان، توجه، حل مسئله یا ناتوانی های یادگیری تخصص می گیرند.

روانشناسان تطبیقی

روانشناسان تطبیقی ​​رفتار گونه های مختلف را مطالعه می کنند، تا به این درک برسند که رفتار حیوان و انسان چه تفاوت هایی دارد.

بنابراین مطالعه رفتارها و واکنش حیواناتی مانند موش ها و سگ ها می تواند بینشی در مورد رفتارهای انسان نیز ارائه دهد. چنین مشاهداتی در طول  تاریخ روانشناسی اهمیت زیادی داشته است.

کار ثورندایک با گربه‌ها، کار پاولوف با سگ‌ها، و کار اسکینر با کبوترها تنها نمونه‌هایی از روان‌شناسی تطبیقی ​​هستند که در آن رفتار حیوانات می‌تواند بینشی در مورد رفتار انسان ارائه دهد.

روانشناسان بازاریابی

روانشناسان بازاریابی در مورد رفتار مصرف کننده تحقیق می کنند و استراتژی های بازاریابی را برای ترویج کسب و کار توسعه می دهند. این نوع روانشناس در کمک به کسب و کارها در درک بهتر آنچه باعث می شود مصرف کنندگان محصولات و خدمات را خریداری کنند، نقش دارد. آن ها در مورد چگونگی پاسخ خریداران به پیام های بازاریابی، تجزیه و تحلیل استراتژی های تصمیم گیری، و بررسی نقش احساسات در انتخاب خرید تحقیق می کنند.

این متخصصان به کسب‌ و کارها کمک می‌کنند پیام‌های بازاریابی را توسعه دهند، مخاطبان هدف را شناسایی کنند، محصولاتی را توسعه دهند که برای مشتریان خاص جذاب باشد و در مورد چگونگی شکل‌گیری و تغییر نگرش نسبت به برندها و محصولات می آموزند. آن ها این وظایف را از طریق استفاده از نظرسنجی های تحقیقات بازار، آزمایش ها، مشاهدات طبیعی و گروه های تمرکز مصرف کننده انجام می دهند.

روانشناسان مشاوره ای

روانشناسان مشاوره برای افرادی که اختلالات روانی، مشکلات رفتاری، مشکلات عاطفی، استرس و مسائل مرتبط را تجربه می کنند، روان درمانی ارائه می دهند. این متخصصان وجوه مشترک زیادی با روانشناسان بالینی دارند.

روانشناسان مشاوره ای در کشورهای پیشرفته به طور متوسط ​​۸۵۰۰۰ دلار در سال درآمد دارند و مانند روانشناسان بالینی روان درمانی می کنند و می توانند به طور قانونی خود را به عنوان روانشناس دارای مجوز معرفی کنند.

روانشناسان بین فرهنگی

روانشناسان بین فرهنگی به چگونگی تفاوت افراد در فرهنگ ها و چگونگی تأثیر وابستگی های فرهنگی بر رفتار نگاه می کنند. آن ها اغلب بررسی می کنند که چگونه جنبه های مختلف رفتار  جهانی بوده یا در فرهنگ های مختلف متفاوت باشد.

روانشناسان رشد

روانشناسان رشد در مورد رشد انسان در کل طول عمر تحقیق می کنند. برخی بر دوره خاصی مانند دوران کودکی، نوجوانی، بزرگسالی یا پیری تمرکز می کنند. این متخصصان ممکن است وظایفی مانند ارزیابی کودکانی که ممکن است دارای تاخیر رشد یا ناتوانی هستند، بررسی مسائل مرتبط با افزایش سن، و مطالعه چگونگی کسب مهارت های زبانی را انجام دهند.

برخی از روانشناسان رشد ممکن است بر روی تحقیق تمرکز کنند و به درک ما از مسائل رشد که در طول زندگی ایجاد می شود اضافه کنند. سایر متخصصان ممکن است با مشتریانی که برای مقابله با مسائل رشد به کمک نیاز دارند، کار کاربردی انجام دهند.

روانشناسان تربیتی

این روانشناسان نحوه یادگیری افراد و فرآیند آموزشی را مطالعه می کنند که ممکن است شامل توسعه راهبردهای آموزشی و تکنیک های آموزشی باشد. برخی از روانشناسان تربیتی استعدادهای درخشان یا ناتوانی های یادگیری را مطالعه می کنند.

این نوع روانشناس به چگونگی تأثیر عوامل اجتماعی، شناختی و عاطفی بر فرآیند یادگیری می پردازد. برخی از متخصصان در این زمینه در شناسایی و مقابله با مشکلات احتمالی که ممکن است در نحوه یادگیری کودکان اختلال ایجاد کند، تخصص دارند. برخی به تحقیق در مورد فرآیند یادگیری می پردازند.

طبق داده اداره آمار کار ایالات متحده، روانشناسان آموزشی به طور متوسط ​​۷۵۰۰۰ دلار در سال درآمد دارند که کمی کمتر از میانگین (۷۹۰۱۰ دلار) برای تخصص های روانشناسی است.

روانشناسان مهندسی

روانشناسان مهندسی بر کشف راه هایی برای افزایش توانایی انسان از طریق بهبود ماشین آلات، تجهیزات، فناوری و محیط های کاری متمرکز هستند. روانشناسان مهندسی برای حل مشکلات دنیای واقعی و توسعه راه حل هایی تلاش می کنند که می تواند کاربردهای عملی در زندگی روزمره داشته باشند.

روانشناسان مهندسی ممکن است وظیفه توسعه فناوری را نیز داشته باشند که می تواند در صنعت مراقبت های بهداشتی برای کمک به بهبود سریع تر بیماران استفاده شود. آن ها همچنین به طراحی و اصلاح محصولاتی که مردم هر روز از آن ها استفاده می کنند، از جمله تلفن های همراه و وسایل نقلیه کمک می کنند.

روانشناسان محیطی

روانشناسان محیطی رابطه بین افراد و محیط اطرافشان از جمله محیط های طبیعی و همچنین محیط های ایجاد شده را بررسی می کنند. که ممکن است شامل کار بر روی پروژه‌های حفاظتی، کمک به حفاظت از گونه‌های در خطر انقراض و بررسی راه‌هایی برای توقف گرمایش جهانی باشد.

متخصصان ممکن است به عنوان محقق برای مطالعه تأثیری که انسان بر محیط خود می‌گذارد کار کنند. برخی از روانشناسان محیطی نیز در دولت برای شکل دادن به سیاست های محیطی کار می کنند.

روانشناسان قانونی

روانشناسان قانونی بر رابطه بین روانشناسی و قانون تمرکز می کنند. این ممکن است شامل عمل به عنوان مشاور در پرونده های جنایی یا اختلافات مدنی، انجام ارزیابی های حضانت کودک و ارائه خدمات روان درمانی به قربانیان جرم باشد.

به لطف تصاویر محبوب در فیلم ها و برنامه های تلویزیونی، علاقه به این رشته در سال های اخیر به شدت افزایش یافته است. در حالی که فیلم ها اغلب روانشناس قانونی را به عنوان کاراگاهی که برای دستگیری مجرمان کار می کند به تصویر می کشد، روانشناسان واقعی پزشکی قانونی معمولاً وظایفی مانند ارزیابی مجرمان نوجوان و بزرگسال از نظر خطر تکرار جرم، کار با شاهدان کودک، ارزیابی شایستگی برای محاکمه و ارائه حرفه ای انجام می دهند.

روانشناسان سلامت

روانشناسان سلامت بر چگونگی تأثیر روانشناسی، زیست شناسی، گروه های اجتماعی و رفتار بر سلامتی، بیماری و سلامت کلی تمرکز دارند. آن ها برای کمک به حداکثر رساندن رفاه و بهبود سلامت روانی و جسمی با مشتریان کار می کنند.

برخی از متخصصان در این زمینه کارهای بالینی را انجام می دهند که در آن مشتریانی را که به دنبال کمک با انواع مسائل بهداشتی هستند، ارزیابی و درمان می کنند. این ممکن است شامل ارائه روان‌درمانی، انجام ارزیابی‌های روان‌شناختی مختلف، آموزش افراد در مورد تکنیک‌های مختلف مقابله و آموزش رفتارهای سالم به مراجعان باشد.

روانشناسان صنعتی-سازمانی

روانشناسان صنعتی-سازمانی رفتارهای محل کار مانند نحوه انتخاب بهترین کارمندان برای مشاغل خاص و نحوه افزایش بهره وری کارگران را مطالعه می کنند. یک روانشناس صنعتی- سازمانی ممکن است از دانش خود در مورد اصول روانشناختی برای طراحی ارزیابی هایی برای غربالگری نامزدها برای نقش های شغلی خاص استفاده کند.

همچنین ممکن است به منظور افزایش دانش، به حداکثر رساندن کارایی و به حداقل رساندن آسیب، برنامه‌های آموزشی برای کارکنان فعلی ایجاد کنند. همچنین اغلب از روانشناسان صنعتی-سازمانی خواسته می شود تا مشاغل را در سطح سازمانی ارزیابی کنند و به دنبال راه های جدیدی برای کاهش هزینه ها، بهبود کارایی و افزایش رضایت و حفظ کارکنان باشند.

روانشناسان صنعتی-سازمانی با درآمد متوسط ​​۱۲۵۰۰۰ دلار در سال، پردرآمدترین گروه متخصصان هستند.

روانشناسان نظامی

روانشناسان نظامی، به روانشناسی در یک محیط نظامی می پردازند. این می تواند شامل مواردی مانند درمان سربازانی باشد که دارای بیماری روانی یا ناراحتی عاطفی هستند.

برخی از روانشناسان نظامی بر انجام روان درمانی در شاخه های مختلف ارتش تمرکز می کنند، در حالی که برخی دیگر دانش خود را از ذهن و رفتار انسان در جهت استخدام، مبارزه با استرس، آموزش، تصمیم گیری و رهبری به کار می گیرند.

روانشناسان شخصیت

روانشناسان شخصیت جنبه های مختلف شخصیت و چگونگی تأثیر ویژگی های فردی بر زندگی و رفتار افراد را مطالعه می کنند. محققان در زمینه روانشناسی شخصیت به طیف گسترده ای از موضوعات علاقه مند هستند که می توانند در زندگی روزمره کاربرد داشته باشند.

برای مثال، آن ها ممکن است بررسی کنند که شخصیت چگونه شکل می گیرد و آیا می توان آن را تغییر داد. آن ها همچنین ممکن است بررسی کنند که آیا ویژگی‌های شخصیتی خاص با بیماری‌ها یا اختلالات خاص مرتبط هستند.

روانشناسان مدرسه

روانشناسان مدرسه به کودکان کمک می کنند تا با مشکلات عاطفی، تحصیلی، اجتماعی و رفتاری در محیط های مدرسه کنار بیایند. متخصصانی که در این زمینه روانشناسی کار می کنند، نقش حیاتی در سیستم آموزشی ایفا می کنند و معمولاً با والدین، معلمان، دانش آموزان و سایر کارکنان مدرسه همکاری می کنند تا اطمینان حاصل کنند که محیط آموزشی سالم، ایمن، حمایت کننده و سازنده است.

کودکانی که با نوعی مشکل دست و پنجه نرم می‌کنند، چه ماهیتی رفتاری، عاطفی یا تحصیلی داشته باشد، می‌توانند با یک روانشناس مدرسه همکاری کنند تا برنامه‌ای مؤثر برای مقابله با مشکل بیابند.

روانشناسان اجتماعی

روانشناسان اجتماعی رفتار گروهی را مطالعه می کنند، از جمله اینکه افراد چگونه در محیط های اجتماعی رفتار می کنند و چگونه رفتار گروهی بر رفتار فردی تأثیر می گذارند. روانشناس اجتماعی ممکن است طیف وسیعی از موضوعات، از جمله نگرش ها، تعصبات، ارتباطات، روابط بین فردی، پرخاشگری و متقاعدسازی را بررسی کند.

برای برخی از متخصصان، این کار تا حد زیادی مستلزم انجام تحقیقات اساسی است که برای افزودن به درک ما از رفتار اجتماعی طراحی شده است. در موارد دیگر، روانشناسان اجتماعی از مهارت ها و دانش خود برای تأثیرگذاری بر رفتار انسان به منظور پرورش گروه های سالم تر و مولدتر استفاده می کنند.

تفاوت بین مشاوره و روان درمانی

اگرچه واژه‌ مشاوره و درمان اغلب به جای یکدیگر استفاده می‌شوند، اما بین روان‌درمانی و مشاوره روان‌شناختی تفاوت وجود دارد. مشاوره بر روی مسائل خاص تمرکز دارد و برای کمک به فرد برای رسیدگی به یک مشکل خاص مانند اعتیاد یا مدیریت استرس طراحی شده است. تمرکز بر حل مسئله یا یادگیری تکنیک های خاص برای مقابله یا اجتناب از مناطق مشکل باشد. مشاوره نیز معمولا کوتاه مدت تر از درمان می باشد.

روان درمانی طولانی مدت تر از مشاوره بوده و بر طیف وسیع تری از مسائل تمرکز دارد. اصل اساسی این است که الگوهای تفکر و رفتار یک فرد بر نحوه تعامل آن شخص با جهان تأثیر می گذارد. بسته به نوع خاصی از روان درمانی که مورد استفاده قرار می گیرد، هدف آن کمک به افراد برای مدیریت استرس، درک الگوهای رفتاری که ممکن است در رسیدن به اهداف شخصی تداخل داشته باشد، روابط رضایت بخش تر و تنظیم بهتر تفکر و عاطفه می باشد. پاسخ به موقعیت های استرس زا اگر فردی دارای نوعی بیماری روانی مانند افسردگی، اختلال دوقطبی، اسکیزوفرنی است.

انواع روان درمانی

رویکردهای متعددی برای روان درمانی وجود دارد که گفتار درمانی نیز نامیده می شود. انواع مختلف روان درمانی اغلب برای انواع خاصی از مشکلات مناسب تر هستند. برای مثال، برخی از روان‌درمانی‌ها عمدتاً برای درمان اختلالاتی مانند افسردگی یا اضطراب طراحی شده‌اند، در حالی که برخی دیگر بیشتر بر کمک به افراد برای غلبه بر مشکلات در روابط یا موانع رضایت بیشتر از زندگی تمرکز می‌کنند. برخی از انواع روان درمانی به صورت تک به تک با درمانگر انجام می شود، در حالی که برخی دیگر مبتنی بر گروه یا خانواده هستند. طبق انجمن روانشناسی آمریکا، این رویکردها به پنج دسته کلی تقسیم می شوند:

۵ درمان شناخته شده در زمینه مشاوره و روانشناسی

انواع مختلفی از درمان در روانشناسی وجود دارد. در اینجا ما چند مورد از رایج ترین انواع را پوشش می دهیم.

۱٫ درمان شناختی رفتاری (CBT)

درمان شناختی رفتاری یا CBT اغلب برای کمک به افرادی که با افکار منفی دست و پنجه نرم می کنند یا به دنبال ترک عادت هستند، استفاده می شود. در  درمان شناختی رفتاری روانشناس باید الگوهای تفکر بیمار را مطالعه کرده و درکی از ریشه این الگوها به دست آورد. پس از شناسایی، متخصصان می توانند برای مبارزه با الگوهای فکری که باعث آسیب عاطفی می شوند، تلاش کرده و برای ایجاد مکانیسم های مقابله ای به بیماران کمک می کند.

• شناختی درمانی . شناختی درمانی بر آنچه مردم فکر می کنند به جای آنچه انجام می دهند تأکید می کند.
  • درمانگران شناختی معتقدند که تفکر ناکارآمد منجر به احساسات یا رفتارهای ناکارآمد می شود. با تغییر افکار خود، افراد می توانند احساس و کاری را که انجام می دهند تغییر دهند.
  • از چهره های اصلی در شناخت درمانی می توان به آلبرت الیس و آرون بک اشاره کرد .
• درمان انسان گرایانه. این رویکرد بر ظرفیت افراد برای انتخاب منطقی و توسعه حداکثری پتانسیل خود تأکید می کند. توجه و احترام به دیگران نیز موضوعات مهمی هستند.
  • فیلسوفان انسان گرا مانند ژان پل سارتر، مارتین بوبر و سورن کیرکگارد بر این نوع درمان تأثیر گذاشتند .
  • سه نوع درمان انسان گرایانهتأثیرگذار هستند.
  • درمان مراجع محور راجرز، درمانگران با تأکید بر نگرانی، مراقبت و علاقه به مراجع کمک می کنند تا تغییر کنند.
  • گشتالت درمانی بر آنچه که «کل گرایی ارگانیسمیک» می نامد تأکید می کند.
  • درمان اگزیستانسیال بر اراده آزاد، تعیین سرنوشت و جستجوی معنا متمرکز است.

• رفتار درمانی. این رویکرد بر نقش یادگیری در ایجاد رفتارهای عادی و غیرعادی تمرکز دارد.
  • ایوان پاولوف با کشف شرطی سازی کلاسیک کمک های مهمی به رفتار درمانی کرد. به عنوان مثال، سگ‌ معروف پاولوف با شنیدن زنگ شام شروع به ترشح بزاق می کرد زیرا صدا با غذا تداعی می شود.
  • ” حساسیت زدایی ” شرطی سازی کلاسیک در عمل است: یک درمانگر ممکن است از طریق قرار گرفتن مکرر در معرض هر چیزی که باعث اضطراب می شود، به درمانجوی مبتلا به فوبیا کمک کند.
  • متفکر مهم دیگر EL Thorndike بود که شرطی شدن عامل را کشف کرد. این نوع یادگیری برای شکل دادن به رفتار افراد به پاداش و تنبیه متکی است.
  • از زمان ظهور رفتار درمانی در دهه ۱۹۵۰، چندین تغییر ایجاد شده است. یکی از انواع آن ، درمان شناختی-رفتاری است که هم بر افکار و هم بر رفتارها تمرکز دارد.

۲٫ روان درمانی

این نوع درمان بر خودآگاهی و خودآزمایی متمرکز است. در این عمل، روانشناسان بیماران را به سمت شناسایی علت اصلی هرگونه مشکل راهنمایی می کند.

بسیاری از درمان روان پویشی از اصول روانکاوی شکل می‌گیرند و می‌توانند برای طیف وسیعی از اختلالات روان‌شناختی به کار می روند. روانشناسانی که درمان روان پویشی را انجام می دهند به بیماران کمک می کنند تا یک حس عملی و مثبت از خود شکل دهند.

درمان روان پویشی می تواند توسط یک مددکار اجتماعی بالینی دارای مجوز، یک روانشناس، یا یک مشاور حرفه ای دارای مجوز که آموزش یا تجربه در درمان روان پویشی دارد، انجام شود.

۳٫ درمان انسانگرایی

درمان انسان گرایانه بر بررسی جهان بینی بیمار و چگونگی تأثیر آن بر انتخاب های روزمره آن ها تمرکز دارد. این به کشف خود واقعی شخص، پردازش انتقاد دیگران و درک پذیرش خود می پردازد.

این نوع درمان اندکی با سایرین متفاوت است زیرا درمان انسان گرایانه بر ویژگی های زندگی روزمره فرد تمرکز دارد.

کار درمانگران انسان گرا کمک به بیماران برای دستیابی به پذیرش شخصی، تعیین آنچه می خواهند در زندگی به دست آورند و یافتن روش هایی است که به آن ها کمک می کند تا به آنجا برسند.

مشارکت در درمان انسان گرایانه به کمک روانشناس یا مددکار اجتماعی بالینی دارای مجوز با آموزش در درمان انسان گرایانه نیاز دارد تا شرکت کنندگان را در این فرآیند راهنمایی کند.

۴٫ روانکاوی و درمان های روان پویشی

درمان روانکاوی با درک ضمیر ناخودآگاه یا ناخودآگاه سروکار دارد. این نوع درمان ممکن است مناسب کسانی باشد که برای مدت طولانی تحت درمان قرار گرفته اند و می خواهند عمیق تر به درک منشاء ناخودآگاه افکاری که بر اعمال آن ها تأثیر می گذارد، بپردازند.

درمان روانکاوی اغلب برای بیماران مبتلا به اجبار، وسواس یا فوبیا استفاده می شود. سپس درمانگر به بیماران خود کمک می کند تا ضمیر ناخودآگاه و ناخودآگاه را کشف کنند تا منشأ رفتارهای مخرب را بیابند و برای از بین بردن آن ها تلاش کنند.

این رویکرد بر تغییر رفتارها، احساسات و افکار مشکل ساز با کشف معانی و انگیزه های ناخودآگاه آن ها تمرکز دارد. درمان‌های روان‌کاوی با مشارکت نزدیک بین درمانگر و بیمار مشخص می‌شوند. بیماران با کاوش در تعاملات خود در رابطه درمانی در مورد خود می آموزند.

۵٫ درمان یکپارچه یا کل نگر

درمان کل نگر رویکرد یکپارچه برای مشاوره بر اساس اصول روان سنتز است. این کتاب به درک رابطه بین روح، ذهن و بدن یک فرد می پردازد و به این موضوع می پردازد که چگونه مسائل در یک جنبه از سبک زندگی یک فرد می تواند بر سایر زمینه ها تأثیر بگذارد.

پیگیری درمان یکپارچه و کل نگر به عنوان یک شغل، پزشکان را در معرض آگاهی بیشتر از خود و محیط قرار می دهد، که به نوبه خود، پذیرش بیشتر خود و مشتریان را ارتقا می دهد. درمانگران در این حرفه به علائم بیمار خود به عنوان پنجره ای به آگاهی آنها می نگرند که می تواند منجر به آگاهی بالاتر فرد شود یا به آن توجه کند.

• درمان یکپارچه یا کل نگر . بسیاری از درمانگران خود را به هیچ رویکردی گره نمی زنند. در عوض، آنها عناصری از رویکردهای مختلف را با هم ترکیب کرده و درمان خود را بر اساس نیازهای هر مشتری تنظیم می کنند.

منبع: Encyclopedia of Psychology

انواع مشاوره در ایران

مشاوره ازدواج

مشاوره ازدواج با عنوان اصلی «مشاوره پیش از ازدواج» (Premarital Counseling)،به مشاوره ای گفته میشود که زوجین جوان را برای زندگی مشترک آماده ساخته و آموزش های لازم برای زندگی آتی را به ان ها می دهد.

این نوع مشاوره می تواند تضمینی برای داشتن یک رابطه مستحکم و پایدار را برای زوجین عزیز فراهم کند.

مشاوره قبل از ازدواج همچنین می‌تواند زوجین را با نقاط ضعف‌ و قوت رابطه آشنا کرده و آن ها برای مواجهه با چالش های زندگی مشترک آماده می کند تا در زندگی غافل گیر نشوند.

مشاوره ازدواج به انها کمک می‌کند تا رابطه مستحکمی ایجاد کنند و با شناخت مطلوب و مناسب از شریک زندگی خود، بتوانند زندگی ای شیرین تری را تجربه کنند.

مشاور ازدواج با تکنیک های مشاوره ای چالش های کنترل شده ای را در جلسات ایجاد می کند تا زوجین را برای مباحثی ظیر اقتصاد خانواده و اقتصادی و مالی، شیوه تربیت فرزندان، روش مناسب رابطه با اقوام و آشنایان، روش حل کردن سوءتفاهم‌ها، نحوه تصمیم‌گیری درباره مسائل ، نقش و جایگاه زن و مرد در خانواده و غیره آماده سازد.

در مورد خط قرمزها ، عقاید و موضوعات بنیادی و مذهبی و فرهنگی بین زوجین نیز صحبت می شود.

هدف اصلی مشاوره ازدواج، ایجاد فهم و درک بیشتر برای شروع زندگی مشترک است در واقع تلاش می شود تا زوجین به درک مشترک و تفاهم دو طرفه در موضوعات مختلف دستیابند.در صورتی که زوجین توان ایجاد تواهم در اختلافات را داشته باشند، مشاور پیشنهاد ازدواج می دهد.

مشاوره زوجین

مشاوره زوجین که در زبان تخصصی به آن  زوج‌درمانی (Couples therapy)،گفته می شود. مشاوره زوجین سعی می‌کند تا ارتباط احساسی بین زوجین را بهبود داده و مشکلات میان زوجین را حل‌وفصل کند؛ این مشکلات می‌تواند در طیفی از رفتار متقابل تا رابطه جنسی بروز کند.

اینکه زوج در ابتدای زندگی خود شرایط رمانتیک و رویایی را سپری کنند چیز تازه‌ای نیست اما اگر بعد از چند سال بتوانند رابطه خود را مانند روز اول حفظ کنند تقریباً غیرممکن است. رابطه میان زن و شوهر هم مانند هر چیز دیگری بعد از مدتی نیاز به بازسازی و احیا دارد. مشاوره زوجین به همسران کمک می‌کند تا بتوانند خلأ به وجود آمده در رابطه خود را ترمیم کنند و با اصلاح رفتار، زوج بهتری برای یکدیگر بوده و زندگی بهتری برای خود بسازند.

در کنار این‌ها زوجین گاهی با مشکلاتی روبرو می‌شوند که تنها راه‌حل آن مراجعه به مشاوره زوجین است. ازجمله این مشکلات؛ خیانت، حسادت، سوءظن و بدگمانی، بی‌احترامی و خشونت است. مشکلات دیگری همچون سردی در رابطه جنسی و کاهش جذابیت جنسی از جمله مشکلاتی است که نیاز مبرم به مشاوره پیدا می کنند.

مشاوره کودکان

مشاوره کودک (Child Counseling) به منظور  تربیت و آموزش والدین برای مواجهه با مشکلات کودکی فرزندان استفاده می شود، نوعی از انواع مشاوره روانشناسی است که برای حل مشکلات دوران کودکی و نوجوانی است. کودکان و نوجوانان معمولاً به‌اندازه برزگسالان قادر به بیان و بروز آنچه در درون آن‌ها می‌گذرد نیستند و این ممکن است کار را برای آن‌ها و برای والدینشان سخت کند. مشاوره کودکان فضایی را برای کودکان و نوجوانان فراهم می‌کند تا بتوانند به‌راحتی درباره احساسات، ترس‌ها، اضطراب‌ها و مشکلاتشان صحبت کنند.

این مشاوره به آن‌ها کمک می‌کند تا بتوانند مشکلات خود در خانه، مدرسه و اجتماع را حل کنند. در بیشتر مراحلِ مشاوره کودکان، حضور والدین الزامی است اما در برخی موارد، به‌خصوص مشاوره نوجوانان، مشاور از والدین می‌خواهد تا با نوجوان به‌تنهایی صحبت کند. والدین نقش بسیار مهمی در مشاوره کودکان دارند و معمولاً بخشی از فرایند درمان هستند.

این مشاوره معمولاً برای مشکلات رایج در زندگی روزمره و ارتباطات آن‌ها با محیط اطرافشان است اما حل مشکلات سلامت روان نیز جزو وظایف مشاور کودکان است. مشکلاتی مانند افسردگی، استرس، اضطراب، ترس، فوبیا، اندوه ناشی از مرگ نزدیکان، مشکلات ناشی از طلاق والدین، افسردگی ناشی از تغییر بزرگ در زندگی ازجمله تغییر محل زندگی و مهاجرت.

مشاوره خانواده

مشاوره خانواده (family counselling) یکی از اصلی‌ترین شاخه‌های مشاوره روانشناسی است. همان‌طور که ابتدای این یادداشت گفته شد، در بسیاری از منابع مشاوره ازدواج، مشاوره زوجین و مشاوره کودکان را هم جزوی از مشاوره خانواده می‌دانند. مشاوره خانواده همان‌طور که از نام آن پیداست، برای حل مشکلات درونی خانواده و ارتقای سلامت روان آن کاربرد دارد.

به تعریف دقیق‌تر مشاوره خانواده رویکردی است که اعضای خانواده را تشویق به گفت‌وگو و رابطه بهتر با یکدیگر می‌کند تا بتوانند مشکلاتشان را حل کنند. این مشکل می‌تواند به دلایل مختلف ازجمله عامل بیرونی و یا رفتار اعضای خانواده با یکدیگر باشد. مشاوره خانواده معمولاً با حضور حداقل دو نفر از اعضای خانواده برگزار می‌شود و در آن نظر همه اعضای خانواده درباره موضوع موردنظر شنیده می‌شود.

مراجعه به مشاور خانواده در برخی موارد به‌صورت مؤکد توصیه می‌شود. این موارد عبارتند از؛ زمانی که یکی از اعضای خانواده دچار اعتیاد شده باشد، پس از مرگ یکی از اعضای خانواده، هنگامی‌که خانواده بر اثر طلاق شکل جدیدی به خود می‌گیرد و هنگامی‌که از ازدواج یک زوج مطلقه خانواده جدید با حضور فرزندان آن‌ها شکل می‌گیرد. همچنین مشکلاتی همچون خشونت خانوادگی، مشاجره‌های خانوادگی شدید، مشکلات رفتاری در اعضای خانواده و آسیب روحی اعضای خانواده نیازمند جدی به مشاوره خانواده دارد.

پیشنهاد مشاور: «مشاوره خانواده چیست؟»

مشاوره تحصیلی

مشاوره تحصیلی (Educational Counselling) در اصل نوعی از مشاوره روانشناسی است که اسم دقیق آن مشاوره دوران تحصیل است. این نوع مشاوره روانشناسی به افراد، به‌خصوص کودکان و نوجوانان کمک می‌کند تا به مشکلات دوران تحصیل خود از دبستان تا دانشگاه فائق آیند. هرچند که مشاوره در انتخاب رشته تحصیلی یکی از امور مربوط به این نوع مشاوره است اما مشاوره تحصیلی را نباید با خدماتی که امروزه مؤسسات آموزشی مخصوص کنکور با عنوان مشاوره تحصیلی ارائه می‌دهند اشتباه گرفت.

مشاوره تحصیلی معمولاً با کاربرد آن برای دانش‌آموزانی که دچار افت تحصیلی شده‌اند شناخته می‌شود اما این نوع مشاوره برای حل مشکلاتی از قبیل اعتمادبه‌نفس پایین، مشکل با معلم، قلدری و بسیاری از مشکلاتی که در حین تحصیل برای دانش‌آموزان و دانشجویان به وجود می‌آید کاربرد دارد. امروزه مشاوره تحصیلی یکی از ارکان اصلی آموزش در مدارس محسوب می‌شود.

همان‌طور که گفته شد یکی از خدمات مهم مشاوره تحصیلی، کمک به دانش‌آموزان برای انتخاب رشته است. سردرگمی نوجوانان هنگام فرارسیدن موعد انتخاب رشته یک امر طبیعی است. مشاور تحصیلی با صحبت با دانش‌آموز به او کمک می‌کند تا رشته‌ای را انتخاب کند که با روحیات و صفات او سازگاری بیشتری داشته و استعداد بیشتری در آن دارد.

مشاوره شغلی

مشاوره شغلی (Career counseling) یکی از انواع مشاوره روانشناسی است که می‌توان گفت در ایران بسیار ناشناخته است. مشاوره شغلی به فرد کمک می‌کند تا در مورد انتخاب شغل، تغییر شغل و یا ترک شغل فعلی خود تصمیم بگیرد. مشاوره شغلی، برخلاف آنچه در برخی مراکز ارائه می‌شود، مبتنی بر دانش روانشناسی و مشاوره است.

مشاوره شغلی می‌تواند برای افرادی در تمامی سنین کاربرد داشته باشد، زیرا می‌خواهد به فرد کمک کند تا درباره وضعیت شغلی خود تصمیم بگیرد و این لزوماً به معنی انتخاب شغل در اوان جوانی نیست. یکی از کاربردهای مشاوره شغلی، کمک به فرد برای مهار استرس ناشی از تغییر شغل و مسائل اقتصادی وابسته به آن است.

مشاوره شغلی همچنین به فرد کمک می‌کند تا بر اساس ویژگی‌های شخصیتی خود بهترین شغل را انتخاب کند. از سویی دیگر کمک به حل مشکلات به وجود آمده ناشی از شرایط کاری و شغل فرد از دیگر کاربردهای مشاوره شغلی است.

مشاوره توان‌بخشی

مشاوره توان‌بخشی (Rehabilitation counseling) به‌صورت ویژه مخصوص افرادی است که دچار معلولیت‌هایی هستند و اکنون برای فائق آمدن با مشکلات خود و همچنین کسب استقلال نیازمند کمک یک مشاور هستند. مشاوران توان‌بخشی علاوه بر اینکه به‌صورت خصوصی مشاوره می‌دهند، معمولاً به‌صورت تمام‌وقت در بیمارستان‌ها، آسایشگاه‌ها، خانه‌های سالمندان، مدارس، دانشگاه‌ها و مراکز دولتی نیز حضور دارند.مشاوره توان‌بخشی را می‌توان تخصصی‌ترین بخش مشاوره به‌حساب آورد، زیرا به‌صورت ویژه بر روی افرادی با شرایط خاص کار می‌کنند. مشاوره توان‌بخشی در قالب یک فرایند به افراد دچار معلولیت کمک می‌کند تا بتوانند تمامی جنبه‌های زندگی خود را بهبود بخشیده و از هر نظر به حداکثر استقلال ممکن رسیده و نیاز خود به دیگران را به حداقل برسانند. این فرایند می‌تواند در ابتدا و تعیین هدف آغاز شود و می‌تواند به‌عنوان یک فرایند طولانی‌مدت مدنظر قرار گیرد.

مشاوره اعتیاد

مشاوره اعتیاد (Substance Abuse Counseling) که با نام مشاوره ترک اعتیاد نیز شناخته می‌شود، همان‌طور که از نام آن پیداست به افرادی که دچار سوءمصرف مواد مخدر، الکل و … شده‌اند کمک می‌کند تا بتوانند اعتیاد خود را ترک کنند. البته در مواردی ممکن است این اعتیاد به چیزهایی غیر از مواد مخدر و الکل مانند اعتیاد به قمار باشد.مشاور اعتیاد، نوعی مشاور روانشناسی است که تخصص او درمان افرادی است که درگیر اعتیاد شده و یا در آستانه اعتیاد قرار دارند. مشاوره اعتیاد به افراد کمک می‌کند تا به شرایط خود واقف شده و بتوانند از وابستگی خود به چیزی که به آن اعتیاد پیدا کرده‌اند رها شوند. همچنین در فرایند مشاوره اعتیاد ممکن است به حضور اعضای خانواده فرد در جلسات مشاوره نیاز باشد؛ نزدیکان فرد معتاد نقش بسیار مهمی در ترک اعتیاد فرد ایفا می‌کنند.

مشاوران اعتیاد در فرایند مشاوره اعتیاد تنها به گفت‌وگو درمانی پرداخته و هیچ‌گونه دارویی تجویز نمی‌کنند. در حقیقت هدف مشاوره اعتیاد توانمندسازی فرد برای مقابله با اعتیاد خود است.

مشاوره سوگ

مشاوره سوگ (Grief counseling) که هدف آن کمک به فرد برای کنار آمدن احساسی، عاطفی، روحی و فیزیکی با فقدان دخداده است.

این مشاوره برای افرادی توصیه می‌شود که در سوگ از دست دادن یکی از عزیزان خود بوده، ویل این نوع مشاوره در شکل‌های دیگر فقدان، مانند طلاق، از دست دادن عزیزان، بازنشستگی، مهاجرت و یا حتی از دست دادن شغل، نیز بسیار کاربردی است.

مشاوران اعتقاد دارند که افراد در زندگی شخصی خود، با توجه به پیش‌زمینه اجتماعی، فرهنگی، خانوادگی، اعتقادی، اجتماعی و اقتصادی‌ای که دارد، به شیوه منحصربه‌فردی با فقدان برخورد می‌کند؛ این نوع برخورد لزوماً اندوه و ناامیدی نبوده و می‌تواند خود را به شکل خشم، اضطراب، سکوت، پرخاشگری و حتی خنده بروز کند.

مشاوره سلامت روان

مشاوره سلامت روان (Mental health counseling) نوعی مشاوره روانشناسی است که مخصوص درمان مشکلات سلامت روان افراد بوده و در حقیقت بخش بزرگی از کار مشاوران روانشناسی را انجام می‌دهد. این نوع مشاوره به افراد کمک می‌کند تا به مشکلات روانی خود روبرو شده و سلامت روان خود را  ترمیم کنند.

انواع متداول مشاوران

در اینجا برخی از رایج ترین انواع مشاوران ذکر شده است:

• ازدواج و مشاوره خانواده
• راهنمایی و مشاوره شغلی
• مشاوره توانبخشی
• مشاوره بهداشت روان
• مشاوره سوء مصرف مواد
• مشاوره آموزشی
• مشاوره ژنتیک

مشاوره یک رشته دانشگاهی است که از در گروه رشته روانشناسی و علوم تربیتی قرار گرفته و فارغ تحصیلان می توانند با داشتن مدرک کارشناسی ارشد در این رشته شروع به فعالیت کنند.

علاوه بر تخصص های اصلی ذکر شده در بالا، مشاوران می توانند با استفاده از تکنیک هایی در زمینه هایی زیر، مراجعان خود را درمان کنند.

• مشاوره اقتصادی
• مشاوره رشد کودک
• درمان اختلال خوردن
• مشاوره افسردگی
• هنر درمانی
• موسیقی درمانی
• گروه درمانی
• انواع بیماریهای روحی
• هیپنوتراپی
• سکستراپی