تکنیک افزایش تاب آوری و تحمل سختی در روانشناسی

تکنیک افزایش تاب آوری در روانشناسی

شاید برای شما هم این اتفاق افتاده باشد که با خانواده ای برخورد کرده باشید که محیطی پرچالش و پر استرس داشته اند و اعضای آن در معرض آسیب های زیادی قرار داشته اند.

ولی با این وجود فرزندانی موفق از دل این خانواده ها بیرون آمده و این موفقیت در ذهن همه سوال ایجاد کرده و باعث شده که همگان در گفت و گوهای روزمره خود از فرزند یا فرزندان این خانواده برای دیگران مثال بزنند و داستان را اینگونه تعریف کنند که با وجود مشکلات خانوادگی زیاد، این فرزند بسیار موفق و همه چیز تمام شد.

حتی ممکن است این اتفاق را یک معجزه بدانید یا اینکه آن فرد را دل خود تحسین کنید و با خود بگویید چقدر آدم توانمندی بوده که با وجود مشکلات به این وسیعی توانسته است اینطور پیشرفت کند و خود را از آسیب های پیش رو مصون نگه دارد، در واقع ممکن است شما در ذهن خود او را فرد توانمند و قوی بدانید ولی دقیقا ندانید که این توانمندی از چه نوعی است و چه نام دارد.

این توانمندی همان مهارت تاب آوری است، وجود مهارت تاب آوری در اینگونه افراد باعث شده است که با وجود مشکلات و استرس های محیطی بتوانند به مسیر خود ادامه دهند و آسیب کمتری ببیند و البته بسیار پیش می آید که فرزندان یک خانواده بسیار متفاوت از یکدیگر در برابر مشکلات خانوادگی واکنش نشان می دهند و ممکن است فردی با وجود کوچکترین مشکلی احساس درماندگی کند و آسیب های زیادی به وی وارد شود، در اینگونه شرایط می توانیم بگوییم که تاب آوری فرد بسیار پایین است.

تعریف تاب آوری

تاب آوری، یک فرایند، توانایی یا پیامد مقابله موفقیت آمیز با شرایط تهدید کننده است. به بیان دیگر تاب آوری، مقابله مثبت در واکنش به شرایط ناگوار است.

البته تاب آوری، تنها پایداری در برابر آسیب ها یا شرایط تهدیدکننده نیست و حالتی انفعالی در رویارویی با شرایط خطرناک نمی باشد، بلکه شرکت فعال و سازنده در محیط پیرامونی خود است.

می توان گفت تاب آوری، توانمندی فرد در برقراری تعادل زیستی – روانی در شرایط خطرناک است.

مولفه های تاب آوری چیست؟

تاب اوری دارای سه مولفه شناختی – هیجانی و رفتاری است.

مولفه شناختی

شامل افکار و نوع تفسیر فرد از یک واقعه و اتفاق است.

در واقع نوع افکار فرد در چگونگی واکنش نشان دادن به آن موقعیت بسیار مهم است. اگر فرد همیشه عادت به این داشته باشد که وقایع و اتفاقات را به بدترین شکل ممکن تفسیر کند و اینطور تصور کند که اتفاقی که افتاده هیچ راه حلی ندارد قطعا احساس درماندگی می کند و به همین دلیل در چنین شرایطی آسیب های روانی زیادی متوجه وی هستند، در مقابل افکار مثبت و تحلیلی باعث می شود که قبل از هر نوع سوء برداشتی از اتفاق، تحلیل و ارزیابی شرایط و نحوه مقابله درست با آن شرایط صورت بگیرد.

مولفه هیجانی

مربوطه به عاطفه و روحیات احساسی فرد مربوط می شود.

مولفه هیجانی به مولفه شناختی نیز بسیار وابسته است. در واقع اگر شما وقایع و اتفاقات را ناگوار تفسیر کنید همزمان با آن دچار هیجانات منفی می شوید و احساسات بدی را تجربه می کنید.

مولفه رفتاری

این مولفه نیز یکی از مولفه های تاب آوری است که به مولفه شناختی و هیجانی وابسته است. به این صورت که افکار منفی و هیجانات منفی باعث عملکرد ضعیف فرد و افکار مثبت و به دنبال آن هیجانات مثبت باعث عملکرد مثبت فرد و در نتیجه آسیب پذیری کمتر فرد می شود.

بنابراین برای اینکه فردی بتواند به مهارت تاب آوری دست پیدا کند نیاز است که به هر سه این مولفه در کنار هم توجه کند و این را بداند که با افکار و هیجانات منفی داشتن عملکرد مثبت غیر ممکن است.

افراد تاب آور دارای چه ویژگی هایی هستند؟

افراد تاب آور نسبت به رویدادهای زندگی متعهد و مسئولیت پذیر هستند و توانایی درگیر شدن عمیق با فعالیت ها و رویدادهای زندگی را دارند، آنها همچنین معتقد هستند که توانایی کنترل و تاثیر گذاری بر فعالیت های زندگی را دارند و خصوصیت چالش پذیری نیز دارند یعنی اینکه با وجود تغییرات زیاد در زندگی معتقدند که می توانند به رشد و پیشرفت خود ادامه دهند.

پس با وجود توضیحات ۱٫ متعهد بودن، ۲٫ چالش پذیر بودن و ۳٫ داشتن توانایی کنترل از ویژگی های افراد تاب آور است.

عادات افراد موفق

افراد تاب آور چگونه رفتار می کنند؟

افراد تاب آور افرادی آگاه هستند و سعی می کنند نسبت به افکار، هیجانات و رفتارهای خود، آگاهی داشته باشند و احساسات خود را بشناسند تا بتوانند به شیوه درستی آن ها را مدیریت کنند.
این افراد پذیرش بالایی دارند و واقع بین هستند و می پذیرند که وجود موانع در زندگی هر فردی طبیعی و غیر قابل انکار است.
این افراد مهارت حل مسئله بالایی دارند و در هنگام بروز مشکل سعی می کنند به ارزیابی دقیقی از مشکل و شرایط بپردازند تا بتوانند راه حل درست را برای آن پیدا کنند.
آن ها خود را قربانی شرایط فرض نمی کنند، بلکه تمام تلاششان را می کنند تا بتوانند به خوبی شرایط را کنترل کنند.
افراد تاب آور معمولا ارتباطات اجتماعی محکم و گسترده ای دارند و از درخواست کمک از دیگران واهمه ندارند و قادرند متناسب با موقعیت از دیگران درخواست کمک کنند.

تاب آوری

آیا تاب آوری بخشی از ویژگی های ذاتی انسان هاست یا قابل یادگیری و آموزش است؟

بر اساس نظر متخصصان و همچنین نتایج تحقیقات مختلف، مفهوم تاب آوری قابلیت آموزش پذیری و یادگیری را دارد، در واقع مهارت تاب آوری آموختنی است و با آموزش این مهارت به افراد می توان سطح سلامت روانی و هیجانی آنان را افزایش داد و احساس رضایت مندی از زندگی را بالا برد.

همانطور که به وِیژگی های افراد تاب آور از جمله کنترل، چالش پذیری و متعهد بودن اشاره کردیم و گفتیم که لازمه داشتن مهارت تاب آوری این است که این خصوصیات را در خود داشته باشیم، استرنبرگ نیز معتقد است با آموزش مهارت هایی از جمله مهارت های ارتباطی ، مقابله، جرات ورزی و ابراز وجود می توان تاب آوری و به دنبال آن سطح سلامت روان جامعه و افراد را ارتقا داد.

راه های افزایش مهارت تاب آوری

ارزش قائل شدن برای خود، مراقبت از خود و بالا بردن عزت نفس

یکی از مواردی که باعث می شود افراد احساس کنند می توانند روی شرایط کنترل داشته باشند، عزت نفس و خودباوری است.

زمانی که شما خودتان را باور داشته باشید و به توانایی های خودتان ایمان داشته باشید در برابر مشکلات نیز خودتان را فردی ضعیف نمی بینید و درمانده نمی شوید و برای بهبود شرایط تلاش می کنید.

زمانی شما می توانید عزت نفس داشته باشید که تصویر خوبی از خودتان داشته باشید. نیاز است که برای حفظ سلامت جسمانی و روانشناختی خود تلاش کنید و برای این کار به فعالیت های لذت بخش بپردازید. یعنی نیاز است که نسبت به نیاز های شخصی و هیجانات خود حساس باشید، فردی که به خود مراقبتی و خوداگاهی برسد میل و اشتیاق بیشتری برای حل مشکلات از خود نشان می دهد.

هدف گذاری

سعی کنید در زندگی برای خود هدف داشته باشید و هدفمند حرکت کنید، هدف گذاری باعث می شود که فرد نسبت به آینده خود جهت گیری داشته باشد و برای تحقق بخشیدن به آن ها تلاش کند و موانع را از پیش روی خود بردارد.

آگاهی نسبت به هیجانات و دیدگاه های منفی

همانطور که گفتیم افکار و هیجانات در نوع رفتار ما اهمیت فوق العاده ای دارند. بنابراین سعی کنید افکار و هیجانات منفی خود را بشناسید و آن ها را به چالش بکشید و اگر بحران ها را به صورت موقعیتی غیر قابل حل تصور می کنید، افکارتان را اصلاح کنید، زمانی که ما شرایط و موقعیت های پرچالش و مخاطره آمیز را برطرف نشدنی می بینیم، از حرکت باز می ایستیم و گام های مثبتی که می توانیم در جهت بهبود شرایط و حل مشکل برداریم محدود و بازداری می شوند.

تقویت مهارت های ارتباطی

یکی از موارد مهمی که می تواند در افزایش تاب آوری موثر باشد تقویت مهارت های ارتباطی است.

مهارت های ارتباطی باعث می شود که شما دوستان خوبی در کنار خود داشته باشید و همینطور با اعضای خانواده خود روابط خوبی برقرار کنید. در نتیجه در زمان بروز مشکل و بحران احساس تنهایی نمی کنید و می توانید به کمک دوستان و آشنایان خود دلگرم باشید.

تلاشگر و مسئولیت پذیر بودن

برخی افراد در هنگام بروز مشکل، از مسئولیت پذیری اجتناب می کنند و مدام شرایط و اطرافیان را در بوجود آمدن مشکل مقصر می دانند به همین دلیل دیدگاه منفعلانه ای دارند و منتظر می مانند تا مسائل، خودشان حل شوند در صورتی که واقعیت این است که تا زمانی که مسئولیت پذیر نباشید و برای بهبود شرایط تلاش نکنید چیزی تغییر نخواهد کرد.

مسئولیت پذیری و توانمندی برای عمل جسورانه در موقعیت های نامطلوب برای حل مسائل یکی از فاکتورهای تاب آوری است و مادامی که مسئولیت پذیر نباشید قادر به حل مشکلات خود و در نتیجه کسب مهارت تاب آوری نخواهید شد.

در آخر می توانید برای تقویت مهارت هایی مثل مسئولیت پذیری، مهارت های ارتباطی، تقویت عزت نفس، اصلاح افکار ناکارامد و … از مشاوران متخصص کمک بگیرید تا در نهایت بتوانید به مهارت تاب آوری دست پیدا کنید. برای این منظور می توانید از مشاوران متخصص و مجرب مرکز مشاوره مشاورانه کمک بگیرید و به نتیجه دلخواه و مطلوب خود دست پیدا کنید.

منبع: مرکز مشاوره مشاورانه